Αρχές 19ου, επανάσταση 1821 και 1854 έως 1900

Αρχές 19ου αιω. μ.Χ.

✅ Tο Παλαιοχώρι αναφέρεται σε έγγραφα της μονής Βατοπεδίου του 1795 μ.Χ., στα οποία φαίνεται ότι Παλαιοχωρινοί δανείζουν χρήματα στη μονή, δείγμα της ευμάρειάς τους.

✅ 4 Νοεμβρίου 1806 διέρχεται από την περιοχή μας ο Άγγλος περιηγητής William Martin Leake όπου μας περιγράφει για το Καστέλλι Παλαιοχωρίου στην θέση Νέπωσι :"Λέγεται ότι υπάρχουν κάποια ερείπια αρχαίας πόλης, στους πρόποδες της κορυφής (Χολομώντα), όχι πολύ νότια της Ελερίγκοβα, σε ένα ρέμα που ρέει στον κόλπο της Κασσάνδρας."

https://www.palaiochori.gr/2022/12/william-martin-leake-macedonia-1806.html

✅ Η έλλειψη επίσημων στοιχείων που αφορούν στα δημογραφικά στοιχεία της Χαλκιδικής κατά τη διάρκεια της οθωμανικής περιόδου αναγκάζει τους ερευνητές να καταφεύγουν σε έμμεσες πηγές που διαφωτίζουν ως ένα βαθμό το συγκεκριμένο πρόβλημα. Μία από αυτές τις πηγές είναι και οι κώδικες του ιεροδικείου Θεσσαλονίκης, εκεί καταγράφονται οι φόροι που πλήρωναν τα χωριά σύμφωνα με τον αριθμό των ζευγαριών βοδιών για άροση που υπήρχαν σε κάθε οικισμό. Από τον αριθμό των ζευγαριών ζώων σχηματίζουμε μια σχετική εικόνα για την πληθυσμιακή δύναμη των χωριών της Χαλκιδικής . Από έναν κώδικα του 1808 το Παλαιοχώρι έχει 77 ζευγάρια ζώα από όπου συμπεραίνουμε ότι είναι ένα από τα μεγάλα χωριά της Χαλκιδικής (6ο στην απόλυτη αριθμητική κατάταξη).

Επανάσταση 1821 και εκείνης της περιόδου ιστορικές αναφορές

✅Στην επανάσταση του 1821  ο Εμμανουήλ Παπάς  και  ο Καπετάν Στάμος Χάψας προερχομένη από το Άγιο Όρος από την Μονή Εσφιγμένου όπου είχαν κηρύξει την έναρξη  της επαναστάσεως στη Χαλκιδική , στο Παλαιοχώρι και στα βουνά του Χολομώντα διαχωρίστηκαν σε δύο στρατιωτικά τμήματα (Ιούνιος). Το ένα κατευθύνθηκε με αρχηγό τον ίδιο και με το σύνολο των Μαδεμοχωριτών μέσω Βαρβάρας - Ρεντίνας προς την Νέα Απολλωνία (Εγρί Μπουτζακ) και το άλλο με αρχηγό τον καπετάν Χαψα και τους κατοίκους από Σιθωνία και Κασσάνδρα μέσω Ραβνά (Πετροκέρασα) προς τα Βασιλικά.

Το Λάβαρο των Μακεδονικών δυνάμεων της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 που υψώθηκε στη μάχη της Ρεντίνας, στις 17 Ιουνίου 1821, στη Μακεδονία υπό την αρχηγία του Αρχιστράτηγου Εμμανουήλ Παπά φυλάσσεται στην Ι. Μ. Εσφιγμένου στο Άγιον Όρος, https://www.esphigmenou.gr/p/emmanouel-papas.html

" Το έργο του Παπά ήταν πολύ δύσκολο, καθώς βρισκόταν κοντά στην πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αλλά και περιστοιχισμένος από ισχυρές τουρκικές φρουρές. Παρόλα αυτά, με ορμητήριο τη Μονή Εσφιγμένου ξεκίνησε τις επαναστατικές ενέργειες, που σύντομα καρποφόρησαν. Από τους 3.900 αγωνιστές, οι 1.000 ήταν Αθωνίτες μοναχοί (καθώς φυσικά δεν μπορούσαν όλοι οι μοναχοί να πολεμήσουν, λόγω ηλικίας κλπ.), οι οποίοι είχαν επικεφαλής τον Θεόφιλο Βατοπεδινό, τον Γρηγόριο Κουτλουμουσιανό, τον Λαυριώτη Ναθαναήλ, τον Εσφιγμενίτη Ευθύμιο, τον Ξενοφωντικό Γεδεών και τον Χιλανδαρινό Ησαΐα (τα «επίθετα» των μοναχών, προέρχονται από τη μονή όπου διαβίωνε ο καθένας). Οι δυνάμεις αυτές χωρίστηκαν σε δύο σώματα.
Το ένα, που το αποτελούσαν μοναχοί και επαναστάτες από τα γύρω χωριά, βρισκόταν υπό τις διαταγές του Εμμανουήλ Παπά και το άλλο, υπό τις διαταγές του οπλαρχηγού Χάψα, από τα Παζαράκια της Κασσάνδρας, με τον οποίο συνεργάζονταν ο καπετάν Δουμπιώτης, ο Βασιλικός και ο Άγγελος.
Ο Παπάς, ξεκίνησε τη δράση του από την Ιερισσό, την οποία και κατέλαβε την 1η Ιουνίου. Στη συνέχεια, κατευθύνθηκε στα Μαντεμοχώρια (χωριά προς την ακτή των κόλπων Ιερισσού και Στρυμονικού, περίφημα από την αρχαιότητα για τα μεταλλεία τους). Όλοι μαζί κατευθύνθηκαν στον Κάμπο της Παζαρούδας και της Νέας Απολλωνίας (τότε Εγρή Μπουτζάκ). Οι Έλληνες, νίκησαν τον Αγκούς αγά κοντά στην Αγία Παρασκευή και κατέλαβαν τη Γαλάτιστα και τα Βασιλικά. Με τη βοήθεια του Χάψα, άλλων οπλαρχηγών και των κατοίκων των Βασιλικών, καταδίωξαν τον Αγκούς αγά και τον Τσιρίμπαση Χασάν αγά ως το Σέδες (στη περιοχή της σημερινής Θέρμης).
Οι Τούρκοι άρχισαν ν’ ανησυχούν έντονα. Ο βαλής της Θεσσαλονίκης Γιουσούφ μπέης, ζήτησε βοήθεια. Η σημαντικότερη, ήρθε από τον Χατζή Μεχμέτ Μπαϊράμ πασά, ο οποίος από την Καλλίπολη και την Ανατολική Θράκη, έφτασε στα στενά της, γνωστής και σήμερα Ρεντίνας, τα οποία ως τη Νέα Απολλωνία, κατείχαν οι Έλληνες.
Ο Εμμανουήλ Παπάς, βλέποντας τον κίνδυνο, αποφάσισε να καταφύγει με τους άνδρες του στο όρος της Χαλκιδικής Χολομώντας. Ωστόσο, το τουρκικό ιππικό που το αποτελούσαν 3.000 άνδρες, πρόλαβε την οπισθοφυλακή των Ελλήνων και τη διέλυσε. Ανάμεσα στους νεκρούς, ήταν και ο οπλαρχηγός Βασιλικός. Κατά την προσφιλή τακτική τους, οι Τούρκοι άρχισαν να καίνε ελληνικά χωριά και να σφάζουν τους κατοίκους τους." https://www.protothema.gr/greece/article/1097629/emmanouil-papas-o-pabloutos-kai-anidiotelis-iroas-pou-igithike-tis-epanastasis-sti-halkidiki-to-1821/

Σε επιστόλη προς τον Εμανουήλ Παππά στις 3 Ιουνίου 1821 αναφέρεται οι επαναστατημένοι Έλληνες σκοτώνουν τον Μαδέμ Αγά σε μάχη κοντά στον Στανό https://www.palaiochori.gr/2021/03/1821.html

Το Παλαιοχώρι καταστράφηκε ολοσχερώς μετά την επικράτηση των Τούρκων και κατά μια εκδοχή σε ανάμνηση εκείνης της καταστροφής (Εκδοχή Α) διατηρείται μέσα από την λαϊκή παράδοση στο έθιμο της Τρίτης μέρας του Πάσχα Του Χαλκού τ΄ Αλώνι ( βλ. Έθιμα και εκδηλώσεις ) που αναβιώνει κάθε χρόνο πλησίον της εκκλησίας του Αρχαγγέλου Μιχαήλ.

Αγωνιστές του 1821 που έλκουν την καταγωγή τους από το Παλαιοχώρι

✅ Από το Παλαιοχώρι είναι γνωστά 11 ονόματα αγωνιστών του 1821 που συμμετείχαν στον πρώτο τακτικό στρατό του Ελληνικού κράτους.

https://www.palaiochori.gr/2018/03/1821.html
ΚΑΙ 
https://www.palaiochori.gr/2018/03/a-1821.html

☑ Ενδεικτικά αναφέρουμε τον Παραδείση Νικολάου. Γεννήθηκε στις αρχές του 1800 στο Παλαιοχώρι. Συμμετείχε στην επανάσταση της Χαλκιδικής και πολέμησε με τον Εμμανουήλ Παπά, τον Κωνσταντίνο Δουμπιώτη και τον καπετάν Ρήγα Λήμνιο στα Μαδεμοχώρια, στην Κασσάνδρα και στο Άγιο Όρος. Μετά τη λήξη της επανάστασης στη Χαλκιδική κατέφυγε στη Σκόπελο και συνέχισε τον αγώνα στη νότια Ελλάδα. Στο Τρίκερι το 1823, στην Αταλάντη το 1826 υπό την οδηγία του Αποστάλαρα και σε άλλες μάχες στην κεντρική Ελλάδα. Το 1828 κατετάγη στην πεντακοσιαρχία του Τσάμη Καρατάσου, υπό την οδηγία του οπλαρχηγού από τα Ριζά Αθανάσιου Νικολάου. Το 183ο με τη διοργάνωση των ταγμάτων κατατάχτηκε στο 16ο τάγμα του Αποστολάρα. μετά την αποστράτευσή του εγκαταστάθηκε στην Ιστιαία της Έυβοιας. Το 1842 τιμήθηκε με αριστείο για την προσφορά του στον αγώνα

☑ Στους Μαδεμοχωρίτες αγωνιστές του 1821 αναφέρεται από Παλαιοχώρι ο Κωνσταντής Χριστοδουλου μετέπειτα και στρατιώτης του τακτικού στρατού του Καποδίστρια.

☑ Στον τακτικό στρατό του Καποδίστρια  (στο ΙΔ και ΙΣΤ τάγμα) οι "εν Παλαιοχωρίη των Μαδεμοχωρίον της Μακεδονίας"  είναι 5 (πέντε) αγωνιστές. Ο Διαμαντής Νικολάου ως σημαιοφόρος στο 16ο τάγμα (γεν 1804 , συμμετείχε στην επανάσταση του 1821) κατέλαβε αυτή τη θέση αξιωματικού το 1829. Αναφέρονται  επίσης στο 16ο τάγμα και υπηρετούσαν υπό τον Διοικητή του τάγματος Γοματιανό Αποστολάρα Βασιλείου (Αποστολάρας Μαντεμλής 1801-1833, Ταγματάρχης & Χιλίαρχος) οι Κων/νος Χριστοδούλου, Ιωάννης Αδάμ (γεν.1806), Παραδείσης Νικολάου (γεν.1808) και ο Παναγιώτης Πολύχρου 

✅   Τον Δεκέμβριο του 1821 καταγράφονται οφειλές της Ιεράς Κοινότητας του Αγίου Όρους προς τους Παλαιοχωρινούς αγωνιστές Στέργιον , Κωνσταντήν και Νικόλαν. Αναλυτικά : 
1821 δεκεμβρίου , η καταγραφή του καπετάν Αθανασίου τα πεδία και καπεταν πα: Αρσενίου τον σερταρέων . γρ. 15 στέριος παλινχορινός , γρσ. 15 κουσταντής παλινχορινός .....Όσα επλήρωσεν ο καπετάν αθανάσιως και καπετάν παπά Αρσένιος διά τα παιδιά όπου τους έφυγαν . γρ. 7 πρ. 20 νικόλας παλινχορινός ημέρας 15 ...... Αρχείον Χιλανδαρίου , Φάκελλος 1821.( Μαμαλάκης Ι. , Δελτίο Ιστορικής & Εθνολογικής Εταιρείας Ελλάδος τ.14 (1960) σ.532 -534 εγγρ. 94). 

✅   Το Παλαιοχώρι όπως έχω ήδη αναφέρει δεν άνηκε στα Μαδεμοχώρια αλλά υπαγόταν με τα 15 “Ελευθεροχώρια” (κατά τον άγγλο περιηγητής Συνταγματάρχης Μ. Leak, Travels to Northen Greece, London 1835, tom 3) στα Χάσικα του Λόγγου, κατ΄ ευθείαν στο Σουλτάνο μαζί με τα Ζερβοχώρια, την περιοχή Λαγγαδά και τη Σιθωνία. 

✅   Μετά την καταστολή της επανάστασης στη Χαλκιδική και τα τρομακτικά αντίποινα του αιμοχαρούς διοικητή της Θεσσαλονίκης Αμπού - Λουμπούτ που ακολούθησαν, πολλοί κάτοικοι της Ανατολικής Χαλκιδικής αναγκάστηκαν να μετοικήσουν στο Παγγαίο για να σωθούν, οπότε πολλοί κάτοικοι των φημισμένων Μαντεμοχωρίων εγκαταστάθηκαν στα χωριά και του βόρειου Παγγαίου. Από αυτούς κατάγονται οι «Μαδεμλήδες» της Κορμίστας, της Αλιστράτης και των άλλων γειτονικών χωριών. Γενικά όλη η περιοχή του Παγγαίου  είχε στενές επαφές με τη Χαλκιδική, που σήμερα γίνονται αμέσως αντιληπτές από την καθ' όλα όμοια διάλεκτο, αλλά και τη μουσική και λαογραφική παράδοση. (ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΟΡΜΙΣΤΑΣ, ΑΡΧΕΙΟ ΓΕΩΡΠΟΥ Κ. ΕΥΣΤΡΑΤΙΑΔΗ (ΕΡΚΕΚΟΓΛΟΥ) ΠΡΩΤΟΔΙΚΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ) 

- Μετά τον 18ο αιω. αρκετοί κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής στην Ρεντίνα έλκουν την καταγωγή τους από την ΒΑ Χαλκιδική και η μετεγκατάσταση έγινε διότι στα χωριά τους λόγω υπερυλοτόμησης η ξυλεία εξέλιπε και ήταν αναγκασμένοι να δουλέψουν όχι ως καρβουνιάρηδες των μεταλλίων αλλά ως μεταλλωρύχοι. 

✅   Στην λίστα των Χαλκιδιωτών που εγκαταστάθηκαν στις Σποράδες μετά την καταστροφή της Χαλκιδικής από τους Τούρκους επίθετα που συναντούμε στο Παλαιοχώρι απογράφονται με περηφάνια ώς "Μαδεμοχωρίτες" και όχι με την απόλυτη τοπικής τους αναφορά όπως των αλλων χωριών πχ "Λιαριγκοβινός", "Ρεβενικιώτης" αν και το Παλαιοχώρι δεν άνηκε στα Μαδεμοχώρια κα.. 

  - Στο Υγειονομίο Σκοπέλου μεταξύ 1828-1831 αναφέρονται οι Παλαιοχωρινές : Μιχαλιά Παραδείση , Μαρία Πολυμέρου, Αβραμπικίνα Σκανδάλη επίσης έχουμε αρκετά επίθετα που παλαιότερα ή σύγχρονα τα βρίσκουμε στο Παλαιοχώρι να καταγράφονται σαν Μαδεμοχωρίτισσες όπως : Βέλκω Γιοβάννη, Μανούσω Γιοβάννη, Αβραμπικίνα Γεωργίου , Σταμάτα Αυγερινού, Αθανασία Μυλωνά κ.α. (Πηγή: Παγχαλκιδικός Λόγος , τ.11α "Γυναίκες από την Χαλκιδική στις Σποράδες 1828-1831" άρθρο Ν. Παπαοικονομου) https://www.palaiochori.gr/2018/03/1821-1828-1831.html

✅  Η Οθωμανική απογραφή του 1830 από τα αρχεία της Κωνσταντινούπολης θέλει στο χωρίο να υπάρχουν 76 άρρενες https://www.palaiochori.gr/2018/05/1830.html

✅ Στις 22 Οκτωβρίου 1841 διέρχεται την περιοχή ο Γερμανός Jakob Philipp Fallmerayer στα πλαίσια της περιήγησης του στο Άγιο Όρος (φτάνει 23 Οκτωβρίου, μένει 30 ημέρες) και στην Θεσσαλονίκη από την οποία αναχωρεί στις 21 Δεκεμβρίου 1841 

Στο σύγγραμμα του Fragmente aus dem Orient: Erster und zweiter Band (1877) και στις αναφορές στα πέριξ του Παλαιοχωρίου που ονομαστικά δεν αναφέρει (Damnatio memoriae) προσπαθεί να αποδημήσει τον Coyisyneri και τις αναφορές του στο Voyage dans la Makedonie δίνει ψήγματα που επιβεβαιώνουν τον Coyisyneri πχ "Waldregion, die als Asyl diente, immerfort eine Art Unabhängigkeit behauptet und zugleichdie Reinheitdes alten Blutes bewahrt."

https://www.palaiochori.gr/2022/12/jakob-philipp-fallmerayer.html

✅  Στίς 1/1/1850 ο Παλαιοχωρίτης Δημήτριος Δουλγέρης δανείζει 12.000 γρόσια για ένα χρόνο με τόκο 8% την Ιερά Μονή Σιμωνόπετρας του Αγίου Όρους για τις ανάγκες της μονής (Ηγούμενος Σεραφείμ) . Αρ. ΙΜΣΠ 1850-942

Η επανάσταση του Τσάμη Καρατάσου το 1854

✅  Στην αποτυχημένη επανάσταση του Τσάμης Καρατάσος το 1854 στην περιοχή έγινε μάχη, σε ανάμνηση της οποίας κατά μια εκδοχή οφείλεται και το έθιμο του Χαλκού τ΄ Αλώνι 

Η συμμετοχή και αυτή την φορά των Ελλήνων Παλαιοχωρινών είναι καθολική και δεδομένη. Συγκεκριμένα σε επιστολή του προηγούμενου Ευθυμίου Βατοπεδινού που φυλάσσεται στην Μονή Χιλανδαρίου (Φακ 1854) με ημερομηνία 17 Απριλίου 1854 αναφέρεται το εξής
"... εις την Λιαρικόβα είναι έως τριακόσιοι Τούρκοι και επήγαν 27 κλέπται και επολέμησαν εις το Παλιχώρη και εβαρέθηκαν τρης Τούρκοι και δίο Παληχωριανή, και τους εκηνηγησαν η Τούρκη τους κλέπτας εως εις τα Ρεβενίκια, και το χορίον τα Ρεβενίκια εσκορπίσθησαν εις τα βουνά, αυτά έμαθα θετικός αυτά σας γραφο, η δε η πανοσιώτησας αν έχετε αλα δεν γνορίζο ηδέ να παρακαλούμεν να έρθουν Τούρκοι να μας ελευθερόσουν από τους κλέπτας....".
https://www.palaiochori.gr/2016/05/3.html

- Επίσης είναι γεγονός ότι μετά την σφαγή του Πολυγύρου στις 22 Απριλίου 1854 και μέχρι την 1 Ιουνίου 1854 τα γεγονότα της επαναστάσεως διαδραματίζονται στην ΒΑ Χαλκιδική και στο Άγιο Όρος.

σε ανάμνηση της Μάχης του Παλιοχωρίου και των γεγονότων που την ακολούθησαν στην περιοχή  διατηρείται (Εκδοχή Β) μέσα από την λαϊκή παράδοση το έθιμο της Τρίτης μέρας του Πάσχα Του Χαλκού τ΄ Αλώνι ( βλ. Έθιμα και εκδηλώσεις ) που αναβιώνει κάθε χρόνο πλησίον της εκκλησίας του Αρχαγγέλου Μιχαήλ.

1854 έως τέλος 19ου αιώνα

✅Στίς 14/10/1858 έχουμε επιστολή του Βησαρίωνος Σιμωνοπετρίτη , από την Λιαρίγκοβη , προς τον ηγούμενο της Ιεράς Μονής Σιμωνόπετρας με την οποία τον ενημερώνει για την προσπάθεια αγοράς κτήματος στο Παλαιοχώρι . Αρ. 1858-2733 ΙΜΣΠ

✅Κατά τον "Πίνακα τοπογραφίας του Αγιορειτικού παραγωγικού χώρου" Π.Θεοδωρίδη (Κληροομία τ.13 Θεσσαλονίκη, 1981) στην καταγραφή των ετών 1861-62 αναφέρεται μαζί με τα χωριά Κολεός ή Μικρά Μπεσίκια, Γράδιστα, Μετάλιν, Κασσαλούποι, Κοντογρίκου, Λιβάδιον, Σελάδα, Συμεών, Σελίνα και Κόσλα, στην ομάδα των Μαδεμοχωρίων.

✅Το 1862 στην τότε απογραφή είχε "...90 οικίες " ( Η καταγραφή προέρχεται από το υπ'αριθμ. 270 κατάστιχο του Ιεροδικείου Θεσσαλονίκης ).

✅Στην περιοχή μας με αφετηρία την Ορμύλια  ήταν και το μέρος για το ξεκίνημα μιας νέας εξέγερσης που σημειώθηκε κατά τη διάρκεια της Κρητικής Επανάστασης (1866-1869). Οι επικεφαλής αυτής της εξέγερσης ήταν ο Λεωνίδας Βούλγαρης και ο Καπετάν-Γεωργάκης ο Μαδεμοχωριανός όπου με μια μικρή ομάδα 25-30 παλικαριών αποβιβάσθηκαν στα τέλη Απριλίου του 1866 στην Ορμύλια. Ίσως η αποτυχία της προηγούμενης εξέγερσης του Τσάμη Καρατάσου έκανε την Ελληνική Κυβέρνηση να αποκηρύξει την εξέγερση η οποία έφθασε στο σημείο να ειδοποιήσει τους Τούρκους να την καταστείλουν μη τυχόν και αποδοθούν ευθύνες στην Ελληνική Κυβέρνηση πως υποθάλπει και στηρίζει την προσπάθεια αυτή. Έτσι μέχρι τον Ιούνη οι Τούρκοι συνέλαβαν το Βούλγαρη και όλους σχεδόν τους άνδρες του, πριν αυτοί καταφέρουν να ανάψουν τη φλόγα της επανάστασης στη Χαλκιδική. Απόσπασμα από το έργο Γεωργίου Ι. Μίντση με τίτλο ‘‘Η Επανάσταση του 1821 ως αφετηρία της Εθνικής αποκατάστασης του Μακεδονικού Ελληνισμού’’.

✒ Μεταφορά του οικισμού στην σημερινή του τοποθεσία

Αγια Ζώνη, Ιερός Ναός Παμμεγίστων Ταξιαρχών 

Την περίοδο που το Παλαιοχώρι μεταφέρεται στη θέση που βρίσκεται ο οικισμός σήμερα (μέσα από την προφορική παράδοση) η ευρύτερη περιοχή μαστίζεται από τις επιδημικές ασθένειες τις χολέρας , ιλαράς , πανώλης και ελονοσίας. 
Συγκεκριμένα με βάση δημοσιευμένα στοιχεία από το αρχείο της Μονή Βατοπαιδίου ο επίσκοπος Ιωαννίκιος ζητεί: 

✔στις 9 Δεκεμβρίου 1864 την Αγία Ζώνη "δι΄ασθένειαν",

✔η Αγία Ζώνη πρίν από τίς 11 Μαρτίου 1865 περιόδευσε στην περιοχή "δια ασθένειαν" πιθανώς χολέρα, 

✔το ίδιο συνέβει τον Ιουνίο του 1867, 

✔το επόμενο έτος 1868,

✔στίς 17 Ιουλίου 1873 ο επίσκοπος Ιερισού και Αγίου Όρους Διονύσιος παρακαλεί να σταλεί η Αγία Ζώνη στην επαρχία του "διότι η κατάρατος επιδημική νόσος πολλάς ψυχάς εις Άδην αποστέλει"

✔επίσης ο επίσκοπος Αμβρόσιος με επιστολή του στις 29 Ιουλίου 1875 ζητεί να αποσταλεί η Αγία Ζώνη απο την Μονή Βατοπαιδίου στο Παλαιοχώρι με αιτία μάλλον επιδημική ασθένεια.

η Αγία Ζώνη της Θεοτόκου

✅ Τον Ιούλιο του 1871 η Μονή Ξηροποτάμου ενισχύει οικονομικώς το Παλαιοχωρί για την ίδρυση σχολείου . Επρόκειτο για την περίοδο εκείνη κατά την οποία ο Ελληνισμός αντιπαρατίθεται προς τον Πανσλαβισμό και την Βουλγαρική Εξαρχία , με την πληθωρική ίδρυση σχολείων και συλλόγων σε κάθε γωνιά της Μακεδονίας. (Θεσσαλονικεία και Μακεδονικά, Αθ. Καραθανάση - τ.1 ----- ΝΑΙΜΞ , ΦΑΚ 19 θ. έ , τεύχος ά )

✅ Σφραγίδα και υπογραφές της Δημογεραντίας στα 1872 και 1875
https://www.palaiochori.gr/2016/05/1872.html

✅ Οθωμανικά Αρχεία Μακεδονίας 1872-1907 Παλαιοχώρι
https://www.palaiochori.gr/2018/02/blog-post_26.html

✅ Η απογραφή της ακίνητης περιουσίας των χωριών της Χαλκιδικής το 1873 μας δίνει σήμερα τη δυνατότητα μέσα από την επικύρωση των κατά τόπους κτηματολογικών τεφτεριών να μάθουμε τη σύνθεση των δημογεροντιών του κάθε χωριού. Παρακάτω παρουσιάζονται τα ονόματα των προέδρων και των δημοτικών συμβούλων του 1873 στο Παλαιοχώρι που είναι οι : Χρήστος Χριστοδούλου, Στέριος Κων/νου, Βασίλης Ζερβός (Ζέρβας ?) , Γιώργος Βασιλείου, Δημήτρης Χριστοδούλου και Στέριος Νικόλα, δυστυχώς δεν αναφέρουν επίθετα (Πηγή http://doumbia-istoria.blogspot.com/ ). 

Κτηματολόγιο 1872, 1890, Δημογεροντίες 24/8/1873

 ✅ Εθνολογικός Χάρτης Ευρωπαϊκής Οθωμανικής Τουρκίας 1877

Ethnographische Karte von Europäischen Türkei…, Národní technické muzeum,
http://chartae-antiquae.cz/en/maps/22791

✅Ο δε Ν.Βουλγαρελίδης, ο οποίος έγραψε για τα Μαδεμοχώρια κατά το έτος 1878, αναφέρει το Παλαιοχώρι μεταξύ των μεγάλων χωριών της Ομοσπονδίας.

✅Στην εφημερίδα Φάρος της Μακεδονίας, τεύχος 611 με ημερομηνία Πέμπτη 8 Οκτωβρίου 1881

https://digital.lib.auth.gr/record/23565/files/arc-2005-4275.pdf 

στην σελίδα 2-3 υπάρχει εκτενές άρθρο - επιστολή εν Λιαριγκόβη 28 Σεπτεμβρίου 1881 από ΑΣΚΗΤΗΣ προς "Τη Συνταξη του Φαρου της Μακεδονίας" με θεματολογία την Εκπαιδευτική κατάσταση των Μαδεμοχωρίων και περιγράφεται η περιρρέουσα ατμόσφαιρα και τα πολιτικά διεθνή παιχνίδια που επικρατούσαν στο Παλαιοχώρι αλλά και γενικότερα στην περιοχή της ΒορειοΑνατολικής Χαλκιδικής . Το απόσπασμα για το Παλαιοχώρι αναφέρει τα εξής :

"Και επειδή ο λόγος περί ρώσσων, κρίνομεν κατάλληλον να παραθέσωμεν ενταύθα ότε οι της μονής του Αγ. Παντελεήμονος, της άλλως “Ρωσσικόν μοναστήριο” καλουμένης, καλόγηροι μετά την απόπειραν, ην έκαμον, όπως αγοράσωσι τον εν Ρεβενικίαις ιερόν ναόν της Παναγίας αντί χιλιάδων λιρών, καθ’ ης αποπείρας εξηγέρθη σύμπασα η Χαλκιδική και ο εν Κων/πόλει επαξίως αντιπροσωπεύων την ελληνικήν δημοσιογραφίαν “Νεολόγος”, μετά την απόπειραν, λέγομεν, ταύτην, εις το τέλος ήτο οικτρά αποτυχία, ήλθον εις έτερον χωρίον της Χαλκιδικής, το Παλαιοχώριον, και ανοικοδόμησαν οικίαν επ’ ονόματι καλογραίας τινός, μετά τον θάνατον της οποίας θα περιέλθη αυτή εις χείρας των ρώσσων καλογήρων. Η οικία αύτη, εν η κατοικεί και επίτροπος των δια… τους καταχθονίους αυτών σκοπούς, είναι αληθές προξενείον, φέρει δε και επιγραφήν ρωσσιστί δι’ ης δηλούται ότι ανήκει αυτή εις την μονήν του Αγ. Παντελεήμονος. Δυστυχής Χαλκιδική!!!......."

✅ Στις "Οδοιπορικαί σημειώσεις"  ο  Νικολάος Θ. Σχινάς  που εκτυπώθηκε το 1886 στην Αθήνα γράφει σχετικά για το Παλαιοχώρι "..Έντευθεν η οδός ομαλώς βαίνουσα δια λιβαδιών εν οις και δένδρα παρέρχεται του δεξιοθεν 20΄ της ώρας κείμενου χωρίου Παληοχώρι, έχοντας 143 οικογενείας ...." https://www.palaiochori.gr/2022/10/1887.html

✅ Στις  3 Ιουνίου 1893 σε φιρμάνι ανεγέρσεως του Ιερού Ναού Παμμεγίστων Ταξιαρχών γίνεται αναφορά για 820 άτομα όλους Ρωμαίους(Έλληνες) ορθοδόξους.

✅ Στα στατιστικά στοιχεία του Καζά της Κσσανδρείας στα 1899 το Παλαιοχώρι φαίνεται με 800 κατοίκους που μιλούν όλοι τους την Ελληνική Γλώσσα ως Έλληνες  https://www.palaiochori.gr/2018/03/1899.html

✅ 17 Αυγούστου 1899 υπογράφεται συμφωνητικό κατοίκων του Παλαιοχωρίου Χαλκιδικής με μάστορες εκ Ζλατίνας (νυν Χρυσής) Καστοριάς για ανέγερση του Ιερού Ναού Παμμέγιστων Ταξιαρχών https://www.palaiochori.gr/2018/03/17-1899.html