Τ΄ Χαλκού Τ΄ Αλώνι (3η μέρα της Διακαινησίμου)

Φώτο 2008, Μαρκογιάννης Κώστας 

Την Tρίτη μέρα του Πάσχα στον προαύλιο χώρο του παλιού Κοιμητηριακού Ιερού Ναού του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, τελείται τρισάγιο και στην συνέχεια στήνεται χορός στον οποίο συμμετέχουν εκατοντάδες Παλαιοχωρινοί και επισκέπτες.
Παλαιότερα γινόταν μεγάλο θρησκευτικό και συνάμα λαϊκό πανηγύρι με διοργάνωση αγώνων ιππασίας, σκοποβολής, τρεξίματος, διελκυστίνδας, σφαιροβολίας (με μεγάλη πέτρα), άλματος σε μήκος, υπερπήδησης εμποδίου και πάλης.

Το έθιμο λέγεται Τ΄ χαλκού τ΄ αλώνι [1]
και αναβιώνει τον διαχρονικό αγώνα για Ελευθερία των Παλαιοχωρινών οι οποίοι ταυτόχρονα με την συμμετοχή τους διαφυλάττουν και Μεσαιωνικές/Βυζαντινές Εθιμοτυπίες.
Έναν αγώνα ποτισμένο με αίμα, την Αναστάσιμη περίοδο της Διακαινησίμου, ο οποίος καταγράφηκε ως Εθνικός Ξεσηκωμός το 1821 και το 1854.

Η 3η ημέρα της Διακαινησίμου Εβδομάδας (η εβδομάδα από την Κυριακή του Πάσχα έως την Κυριακή του Θωμά) και η σημασία της.

"... Κατά την Διακαινήσιμο εβδομάδα επιτρέπεται η κατάλυση πάντων, ενώ κατά τους παλαιότερους χρόνους ολόκληρη η εβδομάδα αυτή χαρακτηριζόταν αργία από κάθε εργασία (κανόνας Νικηφόρου του ομολογητού). Ο 6ος όμως κανόνας της εν Τρούλλω (Κωνσταντινούπολη), Πενθέκτης Συνόδου συνιστά στους χριστιανούς καθ΄ όλη τη διάρκεια της εβδομάδας τον καθημερινό εκκλησιασμό. Μάλιστα κατά τους πρώτους χρόνους στην εβδομάδα αυτή απαγορεύονταν και τα οποιαδήποτε θεάματα.
Ειδικότερα στη Κωνσταντινούπολη η Διακαινήσιμος εβδομάδα εορτάζονταν με ιδιαίτερη λαμπρότητα και μεγαλοπρέπεια...."
Πηγή: Βικιπαίδεια, Λήμμα "Διακαινήσιμος Εβδομάδα" ,

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%B1%CE%B9%CE%BD%CE%AE%CF%83%CE%B9%CE%BC%CE%BF%CF%82_%CE%B5%CE%B2%CE%B4%CE%BF%CE%BC%CE%AC%CE%B4%CE%B1

https://antexoume.wordpress.com/2015/04/14/%CF%84%CE%AF-%CF%83%CE%B7%CE%BC%CE%B1%CE%AF%CE%BD%CE%B5%CE%B9-%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%B1%CE%B9%CE%BD%CE%AE%CF%83%CE%B9%CE%BC%CE%BF%CF%82-%CE%BA%CE%B1%E1%BD%B6-%CE%B3%CE%B9%CE%B1%CF%84/

[1] Τοπωνυμική προσέγγιση: γνωστή η εξόρυξη χαλκού και άλλων μετάλλων στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή του Παλαιοχωρίου

ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ: 

✅ Εκδοχή Α (1821)

Το 1821 κατά την επανάσταση στην Χαλκιδική οι Τούρκοι κατά διαταγή του Σιντίκ Γιουσούφ Μπέη

έσφαξαν τους εξεγερμένους κατοίκους των Μαντεμοχωρίων .

Σε εκείνο τον ξεσηκωμό έχουμε στην περιοχή μας σημαντικές δράσεις των επαναστατημένων Ελλήνων με αποκορύφωμα όλων όπως περιγραφεται σε επιστολή του Γεδεών Μοναχού και του Δημήτριου Νικολάου στις 3 Ιουνίου 1821 προς τον Εμμανουήλ Παππά την δολοφονίας του Μαδέμ Αγά και της συνοδείας του έξω από τον Στανό
https://www.palaiochori.gr/2021/03/1821.html

Με ύπουλο τρόπο υποσχέθηκε γενική αμνηστία σ΄ όλους όσους θα παραδινόταν. Όσοι όμως παραδόθηκαν και πίστεψαν στα λόγια του, τους ανάγκασε με την απειλή των όπλων να χορεύουν. Σε κάθε στροφή του χορού τα σπαθιά των Τούρκων έσφαζαν και από έναν χορευτή, όπως περιγράφεται για να τιμηθεί εκείνη η θυσία, στην τοποθεσία "Μαύρο Αλώνι" της Ιερισσού την 2η ημέρα του Πάσχα

✒ 1978 ΕΡΤ3 - Αφιέρωμα στο Παλαιοχώρι
https://moyzas.blogspot.gr/2016/05/1978-3.html

Ένα έθιμο (Παλαιοχώρι , Τρίτη Μέρα του Πάσχα , 13/4/1821 & 16/4/1822 ) που μας θυμίζει το γεγονός της ολοσχερούς καταστροφής  "εκ θεμελίων" των  χωριών της επαναστατημένης Χαλκιδικής (Χειμώνας 1821) από τους Οθωμανούς - Τούρκους Σιντίκ Γιουσούφ Μπέη και Μεχμέτ Εμίν Πασάς (Εμίν Εμπού Λουμπούτ πασάς) , το έθιμο εκτός του Παλαιοχωρίου αναβιώνει όπως προανάφερα με στην Βόρεια Χαλκιδική και στην Ιερισσό όπου λέγεται "το Μαύρο Αλώνι" (υπάρχει όμώνυμη τοποθεσία στην Ιερισσό). http://www.kyttaro.eu/to-periodiko/teychos-01-2010/mayro-aloni/ 

/*/

Η ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΜΑΪΟ ΤΟΥ 1821

Ελάχιστες είναι οι πληροφορίες, πού μπορεί να βρει ένας μελετητής, για την ιστορία της Θεσσαλονίκης επί Τουρκοκρατίας, και ακόμα πιο λίγες, όσες αναφέρονται στη συμβολή της στον αγώνα του 1821. Ξέρουμε βέβαια, πως ο ρόλος της, και γενικά ο ρόλος όλης της Μακεδονίας και της Χαλκιδικής, στην εθνική εκείνη ανάσταση, ήταν σημαντικός. Ξέρουμε πώς στις 18 Μαΐου του 1821, «ο μουτεσελήμης της Θεσσαλονίκης αποκεφάλισε τον Επίσκοπον Κίτρους και τους Χρ. Μπαλάνον, Χρ. Μενεξέν και τον Κυδονιάτην κι ότι ακόμα « δισχιλίους δ ετέρους έμάνδρευσεν έν τώ ναώ και την αυλή της μητροπόλεως και πολλά οικίας διήρπασε» , όμως μας λείπουν οι λεπτομέρειες, μας λείπουν τα απαραίτητα στοιχεία, τα μνημεία, τα ονόματα, όλα αυτά τα μικροπράγματα ίσως, πού θα μας βοηθήσουν με όλα ταύτα να συντάξουμε το «Χρονικό τής Θεσσαλονίκης του 1821».
Ο Α. Παπάζογλου και η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών[ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ, τ. 1, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη 1940, σσ. 417-428] ερευνώντας εδώ και μερικά χρόνια τις διάφορες τουρκικές πηγές, και ιδιαίτερα τα πλουσιότατα Αρχεία των παλαιών ανακτόρων του Τοπ- Καπού της Πόλης, είχε το ευτύχημα να βρει ανάμεσα στα τόσα άλλα άγνωστα, είτε και γνωστά, μα ξεχασμένα στοιχεία για την Ρωμιοσύνη της Πόλης, την Επτανήσιο Πολιτεία ή ακόμα γιά ορισμένες ξεχωριστές φυσιογνωμίες της Τουρκίας των περασμένων αιώνων  κι ένα παλιό, άγνωστο χειρόγραφο, αναφερόμενο στα τραγικά γεγονότα της Θεσσαλονίκης κατά το 1821.
Αξίζει να το διαβάσουμε:...

 http://issuu.com/makedonas_akritas/docs/thessaloniki_at_1821/10?e=1119050/3589576

Θεσσαλονίκη, 19 καὶ 20 Μαΐου τοῦ 1821. (1η καὶ 2α Ἰουνίου) 
Ἡ μεγάλη σφαγὴ ξεκινᾶ!
Μετὰ τὴν ἐπανάστασι τῆς Χαλκιδικῆς καὶ τὴν ἄφιξι τοῦ Χάψα ἔξω ἀπὸ τὴν Θεσσαλονίκη, μὲ μόλις 200 ἄντρες, ὁ Γιουσοῦφ μπέης ἀποφασίζει ἐκκαθαρίσεις.
Μνῆμες χαμένες, ξεχασμένες… Μνῆμες ποὺ πονοῦν…
Μνῆμες ποὺ κανονικὰ ἔπρεπε νὰ σβήσουν… Νὰ χαθοῦν…
Ἀλλὰ ἀκριβῶς ἐπεὶ δὴ κάποιοι τὸ πίστεψαν αὐτό, ἤ ἐπεὶ δὴ δὲν ἀπέμειναν μάρτυρες ἀπὸ τοὺς σφαγιασθέντες, ἤ ἐπεὶ δὴ εἶναι χειρότερο νὰ θυμᾶσαι ἀπὸ τὸ νὰ ξεχνᾶς, τριάντα χιλιάδες νεκροί, ἀπὸ τὸ χέρι τοῦ Γιουσοῦφ μπέη τότε, μετέπειτα Γιουσοῦφ πασσᾶ, ποὺ ἀργότερα ῥήμαξε τὴν Πελοπόννησο καὶ τὴν Στερεὰ Ἑλλάδα, ἐσφαγιάσθησαν… Ἔτσι, διότι ἀξίωσαν τὴν ἐλευθερία τους… Καὶ δὲν μιλᾶ κάποιος ποτὲ  γιὰ αὐτό…

Μόνον μέσα στὴν Μητρόπολι τῆς Θεσσαλονίκης εἶχαν κλειστῇ 2.000 γυναικόπαιδα. Τίποτα δὲν λογάριασαν.
Συνολικῶς στὴν Μακεδονία οἱ νεκροί, κατὰ τοὺς ὑπολογισμοὺς τοῦ Ἀχμὲτ Ῥεφίκ, ξεπέρασαν τὶς τριάντα χιλιάδες….
Γενοκτονία;
Ναί, γενοκτονία….

πηγή : http://san.shmera.filonoi.gr/f-19-maioy-1821-thessalonikh-xekina-h-megalh-sfagh/?fb_source=pubv1

✅ Εκδοχή Β (1854)

Η μάχη στο Παλαιοχώρι Χαλκιδικής στα 1854 στην αποτυχημένη επανάσταση του Τσάμη Καρατάσου

https://www.palaiochori.gr/2019/03/1854.html

Η επιστολή γράφτηκε στις 17 Απριλίου που ήταν παραμονή του Θωμά και περιγράφει γεγονότα της περιόδου της Σαρακοστής και του Πάσχα.

Ένα πραγματικό γεγονός που ΔΕΊΧΝΕΙ ΌΤΙ ΣΥΝΔΕΕΤΑΙ  με "τ' Χαλκού τ' Αλώνι το Μαρμάρινο" της Τρίτης ημέρας του Πάσχα

Στα Χρονικά της Χαλκιδικής 9-10 έχουμε την εξής αναφορά :συγκεκριμένα σε επιστολή του πρηγούμενου Ευθυμίου Βατοπεδινού που φυλάσεται στην Μονή Χιλανδαρίου (Φακ 1854) με ημερομηνία 17 Απριλίου 1854 αναφέρεται το εξής:

".... εις την Λιαρικόβα είναι έως τριακόσιοι Τούρκοι και επήγαν 27 κλέπται και επολέμησαν εις το Παλιχώρη και εβαρέθηκαν τρης Τούρκοι και δίο Παληχωριανή , και τους εκηνηγησαν η Τούρκη τους κλέπτας εως εις τα Ρεβενίκια , και το χορίον τα Ρεβενίκια εσκορπίσθησαν εις τα βουνά, αυτά έμαθα θετικός αυτά σας γραφο, η δε η πανοσιώτησας αν έχετε αλα δεν γνορίζο ηδέ να παρακαλούμεν να έρθουν Τούρκοι να μας ελευθερόσουν από τους κλέπτας....".

https://www.palaiochori.gr/2019/03/1854_31.html 

No 25, Θεσσαλονίκη 24 Μαΐου 1854

...
Μη θεωρώντας  τη θέση Γκομίτζα (Κομίτσα) αρκετά ισχυρή, την εγκατέλειψε για να μεταβεί στα χωριά Λαριγκόβι (Αρναία), Παλαιοχώρι και Νοβοτσελο (Νεοχώρι), αφού στρατολόγησε μεταξύ των υπηρετών των μονών περίπου 300 άνδρες. 
... 
και 

Νο 26, Θεσσαλονίκη 31 Μαΐου 1854
...
Εξ άλλου είχε τοποθετήσει ένα σώμα περίπου 200 ανδρών μέσα στα χωριά Λαριγκόβι (Αρναία), Παλαιοχώρι και Νοβοτσέλο (Νεοχώρι)
...

στο https://www.palaiochori.gr/2019/03/1854.html

✅Εκδοχή Γ ( 582 χρόνια Οθωμανική Σκλαβιά)

η εκδοχή Α (Πάσχα 1821) και Β (Πάσχα 1854)

δηλαδή ο συνδυασμός όλων αυτών των ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΤΕΚΜΗΡΙΩΝ

που δείχνει την ΔΙΑΡΚΗ αγωνία/αγώνα των Παλαιοχωρινών για Ελευθερία και Εθνική Ανεξαρτησία.
Ένας διαρκής αγώνας και των με ΕλληνοΧριστιανική συνείδηση κατοίκων της ευρύτερης περιοχής κατά την διάρκεια των 582 χρόνων της Οθωμανικής Σκλαβιά τους (1430-1912).

Διαβάζω από τα σχόλια στο FB του βιβλίου της κας Συγγραφέως Ελένη Στούμπου-Κατσαμούρη

στο ΑΠΟ ΤΗ ΛΑΡΙΓΚΟΒΑ ΣΤΟ ΧΑΪΝΤ ΠΑΡΚ

"Ένα σπινθηροβόλο διήγημα άγνωστου συγγραφέα αφηγείται τη ζωή ενός επιτυχημένου Έλληνα εμπόρου, από την Αρναία (Λαρίγκοβα) μετά την Επανάσταση, στο Λονδίνο της βικτωριανής εποχής. Υπήρξε πράγματι ο ατίθασος ήρωας και βάση αλήθειας στις περιπέτειές του; Και κυρίως, ποιός και γιατί έγραψε αυτή την ανατρεπτική ιστορία που δεν χαρίζεται σε κανέναν, ούτε καν στον ήρωά της;

Ελένη Στούμπου-Κατσαμούρη

ΑΠΟ ΤΗ ΛΑΡΙΓΚΟΒΑ ΣΤΟ ΧΑΪΝΤ ΠΑΡΚ

σ. 30-31

...

β) Ο κακόφημος Χολομώντας

Κοντά στην πραγματικότητα θα πρέπει να θεωρήσουμε τις περιγραφές των ληστών από το συγγραφέα, αν και αυτές θα μπορούσαν να ισχύουν για τις περισσότερες ορεινές επαρχίες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όπως και για το Ελληνικό Βασίλειο. Η ληστεία δεν έπαψε να ανθεί στο Χολομώντα σε όλη τη διάρκεια του 19ου αι., ενώ οι περιηγητές αναφέρονται επανειλημμένα στην ανάγκη φρουράς για το πέρασμά του. Κοινή φαίνεται η πεποίθηση για συνεργασία μεταξύ ληστών και ντόπιων . Ο Hunt (1801) μισθώνει στην Αρναία «γερή φρουρά από Αλβανούς για να προστατεύουν την παρέα από κλέφτες, που όπως ισχυρίστηκαν, λυμαίνονταν τα γειτονικά δάση» . Ο Röser (1834) και η συνοδεία του, κατευθυνόμενοι προς την Αρναία, ούτε ρώτησαν για τους κλέφτες, ούτε πήραν φρουρά γιατί, όπως σημειώνει, ασφαλώς όχι χωρίς υπερβολή, «στα χωριά της περιοχής, οι κάτοικοι ή ήταν κλέφτες ή συνεργάζονταν μαζί τους» . Ακολουθούν τη συμβουλή ενός μαγαζάτορα που προσκολλήθηκε σ’ αυτούς από το Άγιον Όρος, γιό κλέφτη, να προπορεύονται με τα όπλα στα χέρια και να μη μιλούν για να μην προδοθούν ότι είναι ξένοι. Ανασαίνουν με ανακούφιση, όταν πλησιάζουν προς τη Γαλάτιστα, που το μέρος θεωρούνταν πια ασφαλές. Λίγα χρόνια αργότερα ο Griesenbach (1839) επιστρέφοντας από το Άγιον Όρος στη Θεσσαλονίκη παίρνει τον «κακόφημο» δρόμο του Χολομώντα κι όχι τον πιο πολυσύχναστο από τις λίμνες, γιατί είχαν εμφανιστεί εκεί ληστές και στρατιώτες τους καταδίωκαν. Στην Αρναία έμαθαν για χτυπήματα ληστών, αλλά διέσχισαν το Χολομώντα ανενόχλητοι, με ισχυρή φρουρά. Ο συγγραφέας συστήνει στους ταξιδιώτες να αλλάζουν συχνά δρομολόγιο και να ταξιδεύουν με ένοπλη συντροφιά, ή με προστασία φρουράς καθώς, «ληστές και φρουροί συνεννοούνται και δεν επιτίθενται αν δεν κινδυνεύσει η ζωή τους»."

Μια ελευθερία που εκφράστηκε ΚΑΙ στον Μακεδονικό Αγώνα και μετουσιώθηκε σε αποτέλεσμα το 1912 με την απελευθέρωση και της Χαλκιδικής από τον Οθωμανικό Ζυγό.
Μια Ελευθερία που ποτίστηκε πάντα με πολύ αίμα και δάκρυ από τους Παλαιοχωρινούς Διαχρονικά στο ρου της Σύγχρονης Ιστορίας 
https://www.palaiochori.gr/2016/05/blog-post_78.html

✅Ο Χορός και τα Τραγούδια
του Παλαιοχωρινού εθίμου μνήμης και ετοιμότητας.

Ο χορός είναι αργόσυρτος (καγκελευτός λέγεται στην Ιερισσό), πάνω στα συρτά και διστακτικά βήματα των καταδικασμένων σε θάνατο Παλαιοχωρινών. 
Τραγουδιόνται τρία τραγούδια,
το Τ΄ Χαλκού τ΄Αλώνι ,
το Λαλήσει Κουκί Μ΄ και
το Σύρμου μ΄ Μαλαματένιο.

Το έθιμο πραγματοποιείται στην τοποθεσία
"Αγιος Αρχάγγελος" του Παλαιοχωρίου (στο πλάτωμα του λόφου έξω από το Κοιμητήτηριο Παλαιοχωρίου
και στα ΒορειοΔυτικά της εκκλησίας του Αρχαγγέλου Μιχαήλ)
όπου τελείται τρισάγιο και στην συνέχεια στήνεται χορός στον οποίο συμμετέχουν εκατοντάδες κάτοικοι και επισκέπτες.

3/5/2016, Παλαιοχώρι Χαλκιδικής: Στου χαλκού τ΄αλώνι, τελ.προσπ. 30/30/2018 

http://www.halkidikilike.gr/halkidiki/1350-2016-05-03-15-44-48

Στην εκδοχή της Ιερισσού ο "Καγκελευτός Ιερισσού" στο τελευταίο κομμάτι του τραγουδιού οι δύο πρώτοι, ενώνουν τα χέρια τους δημιουργώντας μια αψίδα αναπαριστώντας τα τεντωμένα σπαθιά των Τούρκων. Απ' αυτή την υποτυπώδη αψίδα περνούν όλοι οι χορευτές δύο φορές, ενώ τα βήματα του χορού συνεχίζονται καθώς και το τραγούδι, που κάθε στροφή του τραγουδιέται εναλλάξ μια από τους άντρες και μια από τις γυναίκες.

Το Παλαιοχώρι στα 582 χρόνια της Τουρκοκρατίας,
παρά το ειδικό καθεστώς που ίσχυε για αυτό ώς Τόπος που άνηκε στον Αρχιευνούχο του Σουλτάνου και στα Χασια του Λόγγου ενώ ήταν περιστοιχισμένο από τα Μαδεμοχώρια,
ήταν έδρα των καπεταναίων "Χαλκού Τ΄Αλώνι", 
των ΑΓΙΑΝΝΙΔΩΝ  (πρόκριτοι των Ρωμιών)
και ζούσαν αρκετοί από αυτούς στα γύρω βουνά ως Κλέφτες.

Διαβάζουμε στο λήμμα "Ακριτικό Τραγούδι" στην Βικιπαίδεια: 

"... Έτσι έχουμε είτε καθαρά ακριτικά τραγούδια, είτε συγχωνεύσεις με άλλα είδη όπως το κλέφτικο τραγούδι, όπου οι κλέφτες ταυτίστηκαν με τους ακρίτες και οι Τούρκοι γενίτσαροι με τους Σαρακηνούς.[6] ...

 [6] Κ.Δ. Τσαγγαλάς,«Ακριτικά τραγούδια στη Θεσσαλία»,Λαογραφία, τομ.30(1975),σελ.161-162

..." 

Μια Ακριτική λογική συνέχεια των Βυζαντινών εποχών και της Αυτοκρατορικής αίγλης του "Παλεοχόρη του Παλεολώγου".

Προετοιμαζόμενοι διαχρονικά για την επανάσταση "Λάλησει Κούκι μ΄"
κατέβαιναν την Τρίτη μέρα του Πάσχα στο χωριό,
όπου γινόταν μεγάλο θρησκευτικό και συνάμα λαϊκό πανηγύρι
και με το ξεγέλασμα των Οθωμανών του Μαντέμ Αγά εξασκούσαν τους νέους του χωριού μας στη "σημάδα" "Σύρμου μ΄Μαλαματένιο".

Το τραγούδι τ΄ Χαλκού τ΄ αλώνι είναι ένα ακριτικό τραγούδι κατάλοιπο των Βυζαντινών χρόνων (Νέπωσι, Πινακρα, Αραβενικεία, Κασάλπα, Κοντογρίκου, Λιβάδια κ.α.).

Σε πολλά ακριτικής ατμόσφαιρας τραγούδια η αναφορά σε Γιαννάκη , Γιάννη κα φαίνεται πως είναι παραφθορά του Διγενή . Είναι φανερό εξάλλου από τους στίχους ότι διηγείται ως ακριτικό τραγούδι τον ηρωικό θάνατο του Γιαννάκη (Διγενή) αλλά ταυτόχρονα περιέγραφε και τα κατορθώματα των ακριτών, μιλά με μια επική πνοή που συνεπαίρνει :

Τ΄ Χαλκού τ΄Αλώνι
Μεσ΄του χαλκού τ΄αλω-νω-νι το μαρμαρινό,
παίζουν (συ)μάδα παι-ναι-ζουν γιός και βασιλιάς
Κανείς και δεν την παι-ναι-ζει σαν τον Κυρ-γιαννή,
ο ήλιος και ο Γιαννάκης στοίχημα βάζουν,
Βάζουν στοίχημα βα-ά-ζουν στα κεφάλια τους,
το ποιός θα πάει πρω-νω-τος στη μανούλα του
Ο ήλιος πάει στη μα-ά-να τ΄και βραδιάστηκε,
και ο Γιάννης εβραδιά-α-σθει στο μισοστρατί.
Περνούσαν οι διαβάτες και το έκλειγαν,
και τα καλά κορίτσια το μοιριολογούν.
Γιάννη μου να ΄χες μα-ά-να να ΄χεις αδελφή,
να ΄χες καλή γυναι-αί-κα να ΄ρθει να σε δεί.
Τον λόγο δεν τον είπε δεν τον έσωσε,
να και μανα τ΄, να και αδερφή να και καλή γυναίκα που ΄ρθε να τον δεί.
με δυό παιδιά στα χε-έρια κι ένα στη κοιλιά,
κι η μάνα του τον κλαίει και το μοιριολογεί.
Δε σ΄έλιγα εγώ Για-ά-ννη μ΄δε σ΄ορμήνευα,
στους χίλιους να μην πάγεις και στους εκατό.
Δεν ήταν μάνα μ΄χι-ί-λνοι ούτε κι εκατό,
μον΄ήταν τρείς χιλιάδες κι όλο Αρβανιτιά
Ήταν και τ΄άλογα-α τους παιχνιδιάρικα,
στα μάρμαρα πατού-ου-σαν κι έβγαζαν νερό,
στους κάμπους περπατούσαν και κουρνιάχτιζαν.

.

το Λάλησι κούκι μ΄ 
και το Σύρμου μ΄Μαλαματένιο μου,  
περιγράφουν την αυθεντική Παλαιοχωρινή λεβεντιά και παλικαριά 
και είναι γεμάτα υπονοούμενα για την πολυπόθητη λευτεριά,
καθώς για πολλά χρόνια μετά, το έθιμο γινόταν με την παρουσία των τούρκων και τα πράγματα δεν μπορούσαν να ειπωθούν ανοιχτά .

.

Λαλήσει Κουκί Μ΄
Λάλησει κούκι μ΄ λα-μωρ-λάλησειν όπως λαλούσεις πρώτα
Γιε μ΄τι να λαλη-, γιε μ΄τι να λαλη-, γιε μ΄τι να λαλήσω μάτια μ΄τι να πώ.
Τί να λαλήσω μάτια μ΄τι να πώ , τι να σας μολογήσω.
Γιέ μ΄ήρθε η α-, γιέ μ΄ήρθε η α- , γιέ μ΄ήρθε η άνοιξη μάτια μ΄πικρή.
Ήρθε η άνοιξη μάτια μ΄πικρή , το καλοκάιρι μαύρο.
Γιέ μ΄και το μισό-, γιέ μ΄και το μισό-, γιέ μ΄και το μισό- μάτια μ΄- καλόκαιρο.
Και το μισό-μάτια μ΄-καλόκαιρο μαύρο φαρμακωμένο
Γιέ μ΄λαλούν τ΄αηδό-, γιέ μ΄λαλούν τ΄αηδό-, γιέ μ΄λαλούν τ΄αηδόνια μάτια μ΄ στις φωλιές.
Λαλούν τ΄αηδόνια μάτια μ΄στις φωλιές οι πέρδικες στα πλάγια.

στη συνέχεια ρίχνανε με τουφέκια (Σύρμου μ΄Μαλαματένιο) στη "σημάδα" (αγώνες σκοποβολής).

Σύρμου μ΄Μαλαματένιο
Πέρα σε ΄κείνο το βουνό Σύρμου μ΄μαλαματένιο μου
πέρα σε ΄κείνο το βουνό άιντε παιδιά μου γυαλό γυαλό
Γιέ μ΄στα δώ- γιε μ΄στα δώθε και στα κείθε
βάρτε λε - βάρ(α)τε λεβεντάδες βάρ(α)τε
Έχουν οι κλέφτες σύναξη σύρμου μ΄μαλαματένιο μου
έχουν οι κλέφτες σύναξη 'αιντε παιδιά μου γιαλό γιαλό.
Γιέ μ΄κι κα-γιε κι καπεταναραίοι
βάρ(α)τε λα-βάρ(α)τε λεβεντάδες βάρ(α)τε
Έχουν αρνιά που ψήνονται σύρμου μ΄μαλαματένιο μου
έχουν αρνιά που ψήνονται άιντε παιδιά μου γιαλό γιαλό
Γιέ μ΄κριά-γιε μ΄κριάρια σουβλισμένα
βάρ(α)τε λα-βάρ(α)τε λεβεντάδες βάρ(α)τε
Έχουν κι ένα παλιό κρασί σύρμου μαλαματένιο μου
έχουν κι ένα παλιό κρασί άιντε παιδιά μου γυαλό γυαλό
Γιε μ΄που πί-γιε μ΄που πίν΄τα παλικάρια
βάρ(α)τε λα-βάρ(α)τε λεβεντάδες βάρ(α)τε
Και τη σημάδα ρίχνουνε σύρμου μ΄μαλαματένιο μου
και τη σημάδα ρίχνουνε άιντα παιδιά μου γυαλό γυαλό
Γιε μ΄και το γιε μ΄ και τη σημάδα παίρνουνε
βάρ(α)τε λα-βάρ(α)τε λεβεντάδες βάρ(α)τε .

εκτός από την σκοποβολή, οι νέοι διαγωνιζόταν στο τρέξιμο, στην διελκυστίνδα, σε αγώνες αλόγων, στην σφαιροβολία (με μεγάλη πέτρα), στο άλμα σε μήκος, στην υπερπήδηση εμποδίου και στην πάλη.

/*/

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Γιατί “Τ΄ χαλκού τ΄ αλώνι” και

όχι λαθεμένα “Τ΄ Χαρκ΄ού  τ΄ αλώνι” ή  “Τ΄ Χαρκού  τ΄ αλώνι”

ü       Η έκφραση «τ΄χαρκ΄ου τ΄αλώνι» μάλλον μπορεί να χαρακτηριστεί ως πρόχειρη και είναι χωρίς λαογραφική  – πολιτισμική σκέψη , πρωτοεμφανίστηκε κατά την δεκαετία του 1990 – 2000 μάλλον εκ παραδρομής ή παραφθοράς του αρχικού ορθού « τ΄ χαλκού τ΄ αλώνι» . Αποτέλεσμα της νεωτερίστικης εκείνης τάσης ήταν ακόμη και η αλλαγή της ημέρας του πατροπαράδοτου εθίμου από την Τρίτη ημέρα του Πάσχα (το ορθό) ,την Δεύτερη ημέρα του Πάσχα με το πρόσχημα ότι είναι αργία και θα έχει περισσότερο κόσμο !!!.

ü       Το αντίστοιχο «Μαύρο Αλώνι» τις Ιερισσού αναφέρεται σε τοποθεσία και έτσι μπορούμε να συμπεράνουμε ότι και το αντίστοιχο Παλαιοχωρινό τραγούδι έχει τοπωνυμική προσέγγιση με την έννοια των μεταλλείων χαλκού (Σκουριές – Ξενάριος ) 

ü       Αν ίσχυε «τ΄χαρκ΄ου τ΄αλώνι» τότε θα έπρεπε να σημαίνει « του χάρου ακού(στε)  το αλώνι » το οποίο δεν δένει με τον στίχο

ü       Υπάρχει έκφραση στο Παλαιοχώρι «Χαρκόλακκος» αλλά δεν είναι το ίδιο και οι δύο αυτές εκφράσεις συγκρινόμενες είναι εντελώς άσχετες μεταξύ τους https://www.palaiochori.gr/2019/04/blog-post_66.html 

ü       Σε εκπομπή στην ΕΡΤ Βορείου Ελλάδος (ΕΤ3) στα 1978 η χορωδία (40 άτομα) της Πολιτιστικής Εταιρείας Παλαιοχωρινών με πρόεδρο τότε τον κ. Σιώκο Απόστολο τραγουδάει το τραγούδι ως  « τ΄ χαλκού τ΄ αλώνι»

ü       Σε κασέτα που υπάρχει ( 1980)  γριές – γιαγιάδες κυρίες του Παλαιοχωρίου το τραγουδούν ως « τ΄ χαλκού τ΄ αλώνι» , υπάρχουν καταγεγραμμένα άλλα περίπου 50 τραγούδια . Το ίδιο ισχύει και στην απομαγνητοφώνηση που έγινε εκείνη την εποχή λαμβάνοντας υπόψη και άλλες μαρτυρίες κατοίκων υπερήλικων .

Ατυχής προσπάθεια ανθρώπων που υιοθέτησαν και τον νεωτερισμό της 2η ημέρας του Πάσχα ενώ φιλότιμα ασχολούνται με την καταγραφή της ιστορίας και λαογραφίας του Παλαιοχωρίου.  Πολλές φορές έχουν υποπέσει σε λάθη λόγω έλλειψης της βιωματικής και προφορικής εμπειρίας που είναι σαφώς απαραίτητη στην καταγραφή των τοπικών λαογραφικών ηθών και εθίμων. Το γεμάτο Ακριτική Λεβεντιά τραγούδι “Σύρμου μ΄ Μαλαματένιο μου” να γίνει σε έντυπο του Φυσιολατρικού Ομίλου το Καστέλι ... “Η Σύρμω”; Μια φιλολογική προσέγγιση που προσπαθεί να μετατρέψει ένα υπέροχο Αγωνιστικό, Αφυπνιστικό, Ακριτικό, Λεβέντικο άσμα σε ... απλά ερωτικό με φρου φρου και αρώματα; Προσέγγιση του "Σύρμου μ΄Μαλαμετένιο μου" με αναφορά σε γυναικείο όνομα "ΣΥΡΜΩ"; !!!!!!!!!!!!!!!!
Την ίδια ατυχή προσπάθεια περί Χαρ΄κου την είδα να επαναλαμβάνεται, κατά παράδοξο τρόπο, σε άρθρο του Απόστολου Σιώκου και Όλγας Σιώκου-Σιόβα στο περιοδικό Παγχαλκιδικός Λόγος τεύχος 48 (Ιουλ.-Αυγ-Σεπτ. 2021) σελίδα 32 με τίτλο «Δύο Ιστορικά-Επικά Δημοτικά τραγούδια κι ένα πρωτότυπο άγνωστο βαρβαροειδές “άθλημα” λευτεριάς ή θανάτου στο Παλαιοχώρι Χαλκιδικής» !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!