Κάστρο Παλαιοχωρίου Χαλκιδικής

Το Καστέλλι/Κάστρο στην θέση Νέπωσι βρίσκεται μόλις 15 λεπτά μακριά και είναι κρυμμένο μέσα στο πυκνόφυτο δάσος της ευρύτερης περιοχής του Παλαιοχωρίου. Έχει χτιστεί κατά την παλαιοχριστιανική εποχή σε θέση που κατοικείται από τουλάχιστον το 2.000 π.Χ. και η ιστορία του πέρασε από τρείς διαφορετικές καταστροφές. Η πρώτη έγινε από τους Ούνους κατά το έτος 540 μ.Χ. Μετά από περίπου δύο αιώνες ερείπωσης ανακατασκευάζεται. Η Δεύτερη έγινε κατά τον 10ο αιώνα και η τρίτη τοποθετείται κάπου μέσα στον 14ο.

http://www.kastra.eu/castlegr.php?kastro=neposi

Στην κορυφή ενός οχυρού λόφου (Υψόμετρο ≈ 410 m), νότια του οικισμού Παλαιοχώρι στη βορειοανατολικό τμήμα του νομού Χαλκιδικής, είναι κτισμένο ένα κάστρο, το «Καστέλλι», το μεγαλύτερο στη Χαλκιδική. Η μόνη σύνδεση του λόφου με το χωριό είναι ένα στενό απόκρημνο μονοπάτι. 

Κτίσθηκε κατά τον 5ο μ.Χ. αιώνα σε θέση κατοικημένη τουλάχιστον από το 2000 π.Χ. Το κάστρο έπαθε σοβαρές ζημιές, ίσως κατά τον 6ο αιώνα οπότε και εγκαταλείφθηκε.
Τον 10ο αιώνα το κάστρο επισκευάστηκε και χρησιμοποιήθηκε ξανά.

Έχει βρεθεί κτητορική επιγραφή (δύο μαρμάρινα τεμάχια) των βυζαντινών επισκευών του κάστρου, χρονολόγησης περί το 915, με αναφορά στον βυζαντινό αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Ζ΄ Πορφυρογέννητο και στην συμβασίλισσα μητέρα του Ζωή Καρβουνοψίνα .

Φαίνεται πως λίγο μετά την επισκευή του, τη δεκαετία του 910, το κάστρο καταστράφηκε ξανά, πιθανόν μετά από επιδρομή των Βουλγάρων. Ακολούθησαν νέες, πρόχειρες επισκευές.

Η χρήση του σαν οικισμός συνεχίστηκε για μερικούς αιώνες και εγκαταλείφθηκε οριστικά μάλλον τον 14ο αιώνα.

---

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Οι τρείς από τις πλευρές του περιρρέονται από τον «Παλαιοχωρινό Λάκκο», βασικό παραπόταμο του Χαβρία, που ακούγεται βουερός στο βάθος χαράδρας 30 - 40 μέτρων. Περιβάλλεται σε μεγάλη ακτίνα από τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, με οργιαστική βλάστηση.

Το κάστρο καταλαμβάνει έκταση 15 στρεμμάτων και περιστοιχίζεται από τείχος μήκους 800 - 1000 μέτρων περίπου και ύψους 4 - 5 μέτρων.
Το τείχος φαίνεται να έχει τρεις οικοδομικές φάσεις, που ξεχωρίζουν στο ύψος και δείχνουν πόσες φορές ανακατασκευάστηκε μετά από καταστροφές.

*********************************************************

Η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φώς στη βόρεια άκρη του οικισμού, δίπλα στο τείχος, τα ερείπια μιας εκκλησίας (μεσοβυζαντινή τρίκλιτη βασιλική 15 x 9 μ). Στην τοιχοδομία της (αργολιθοδομή και ασβεστοκονίαμα) χρησιμοποιήθηκαν και τμήματα μαρμάρινων αρχιτεκτονικών μελών παλιότερου κτιρίου.

Στη μέση του νάρθηκα έχει ανασκαφεί από αρχαιοκάπηλους διθάλαμος καμαροσκεπής τάφος ( μήπως είναι του Αστερίου και της μοναχής Αγάθης ή κάποιου της οικογένειας των Μουζαλώνων ; ή του Ευτροπίου;  ή του Νέπωτα; ) , που φαίνεται να σχετίζεται με την ίδρυση της εκκλησίας. Ο πρώτος θάλαμος του τάφου είναι ορθογώνιος επιπεδόστεγος, από τον οποίο πρέπει να προέρχεται τμήμα μαρμάρινης επιγραφής που βρέθηκε. Μία πύλη οδηγεί στο δεύτερο θάλαμο του τάφου, που είναι καμαροσκέπαστος και επιχρισμένος με ωραίο σταυρό και φέρει θήκες για λυχνάρια.

Κατά την ανασκαφή βρέθηκε σε ένα από τους αρκετούς τάφους , σε πλακοειδή ασβεστόλιθο παλαιοχριστιανική επιγραφή του 6ου αιω μ.χ. και το ανορθόγραφο και κακώς συνταγμένο κείμενο της έχει ως εξής :

“Μνιμίον Ηου-

άννου υηού Ευ-

τροπίου , εί τις

δε ευρέθι τί-

θον παρά γνό-

σεος εμού , δόσι

λόγον του θ(εο)ύ εν η-

μέρ(α) κρίσεος "

μτφ ΝΕ "Μνήμα του Ιωάννου γιό του Ευτροπίου εάν κάποιος θάψει κάποιον άλλον χώρος να το γνωρίζω εγώ θα απολογηθεί στο Θεό κατά την ημέρα της κρίσεως ” 

Επίσης έχει βρεθεί καλογραμμένη κτητορική μαρμάρινη επιγραφή ( τα δεξιά 2/5 περίπου ) των βυζαντινών επισκευών του κάστρου με μέριμνα του Πατρίκιου Μιχαήλ (ιστορικό πρόσωπο με έντονη στρατιωτική δράση με βάση τις πηγές), χρονολόγησης περί το έτος 6426 (= Σεπ. 917/ Αυγ. 918) και οπωσδήποτε κατά την περίοδο της συμβασιλείας του Βυζαντινού Αυτοκράτορα  Κων/νο Ζ΄ Πορφυρογέννητο και της μητέρας του  Ζωής  Καρβουνοψίνα ( Σεπτέμβριος 913 - Αύγουστος 920)που αναφέρει (φωτ.) : 

«[...](θεο)ΦΥΛΑΚΤΟΝ ΚΑΣΤΡΟΝ[...]»
«[...](ευ)ΤΥΧΟΥΣ [...]»
«[...](κωνσταντίνο)Υ ΚΑΙ ΖΩΗΣ [..]»
«[...]ΜΙΧΑΗΛ ΠΑΤΡΙ(κίου)[...]»
«[...]ΤΟΥΤΟΥΣ Τ(ους)[...]»
«[...](έτου)Σ SYK(;s)[...]»

Περίληψη εισηγήσεως Ιωακείμ Παπάγγελος, Επιγραφή του έτους 917/8 από το Καστέλλι του Παλαιοχωρίου Χαλκιδικής, 29ο Συμπόσιο Βυζαντινής και Μεταβυζιντινής Αρχαιολογιας και Τέχνης, Αθήνα 15-17 Μαϊου 2009 

************************************************************************
περισσότερα

https://moyzas.blogspot.gr/2016/05/blog-post_18.html

Τα σύνολο των ευρημάτων των ανασκαφών καθώς επίσης και το ένα χάλκινο δαχτυλίδι, η μνημειακή επιγραφή Ευτροπίου αλλά και η μαρμάρινη κτητορική επιγραφή εποχής Κωνσταντίνου Ζ΄ Παλαιολόγου εκτίθενται - φυλάσσονται στον Πύργο του Προσφορίου στην Ουρανούπολη Χαλκιδικής
http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=19887

*************************************************************************

ΕΝΤΥΠΟ για το ΚΑΣΤΡΟ ΝΕΠΩΣΙ 

https://moyzas.blogspot.gr/2016/05/blog-post_55.html

*************************************************************************

http://palaiochori.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=269&Itemid=37

***************************************************************************

Επιστολή με Θέμα :  "ΚΑΣΤΕΛΛΙ" στο "ΝΕΠΩΣΙ"  Παλαιοχωρίου Χαλκιδικής προέλευση ονόματος

https://moyzas.blogspot.gr/2016/05/blog-post_66.html