Κάκαβος και Στρατονικό

Δύο μικροί ορεινοί όγκοι της Χαλκιδικής που φιλοξενούν ένα από τα ομορφότερα δάση της Ελλάδας με μια μοναδική βιοποικιλότητα, την ίδια ώρα που το αειφορικό μέλλον τους μοιάζει να είναι καταδικασμένο. Ο Κάκαβος και το Στρατονικό όρος απλώνονται στα ανατολικά της Χαλκιδικήςσε μια έκταση που φτάνει τα 360 τ.χλμ. Στα βόρεια αυτής της έκτασης βρίσκεται το Στρατονικό που χωρίζεται από τον Κάκαβο στα νότια από τις μικρές πεδιάδες μεταξύ του Παλαιοχωρίου και του Στρατωνίου. Στα βόρεια των δύο βουνών βρίσκεται το πέρασμα της Ρεντίνας και η λίμνη Βόλβη, στα δυτικά υψώνεται το όρος Χολομώντας, στα νότια οι λόφοι καταλήγουν στην χερσόνησο και στον κόλπο του Αγίου Όρους και στα ανατολικά σταματούν στον Στρυμονικό κόλπο και στο κόλπο της Ιερισσού που χωρίζονται από την χερσόνησο του Μαρμαρίου. Ουσιαστικά τα δύο βουνά αποτελούν τις ανατολικές απολήξεις του Χολομώντα που δεσπόζει στο μέσο της Χαλκιδικής. Τα περισσότερα υψόμετρα της περιοχής μόλις φτάνουν τα 900 μέτρα και τα δύο βουνά αποτελούν στην ουσία ένα δαιδαλώδες σχηματισμό από δεκάδες λόφους μέσα στους οποίους ζούνε σπάνια, απειλούμενα είδη. Οι ψηλότερες κορυφές του Στρατωνικού είναι η ομώνυμη (926 μ.), το Σκαμνί (904 μ.), το Σουγλιάνι (859 μ.) και η Τούρλα (832 μ.) και του Κάκαβου το Καστέλι (913 μ.), ο Αρβανίτης (668 μ.), η Σβούλα (670 μ.) και το Παϊβούνι (523 μ.). Γνωστά τοπωνύμια και οικότοποι της περιοχής είναι η χαράδρα και οι καταρράκτες της Κηπουρίστρας και τα ρέματα Μαυρόλακκος, Τουρκόλακκος, Κοκκινόλακα, Ασπρόλακα και Καρόλακκα. Ο Κάκαβος και το Στρατονικό όρος διακρίνονται από ένα από τα ομορφότερα και πυκνότερα μεικτά δάση πλατύφυλλων της Ελλάδας, αμέτρητους λόφους, χαράδρες, ρυάκια και μικρούς ποταμούς με καταρράκτες. Υπάρχουν αναφορές από Γερμανούς και Αυστριακούς δασολόγους του 19ου αιώνα που χαρακτηρίζουν τα δασωμένα τοπία της περιοχής ως τα ομορφότερα της Ευρώπης. Ένας υπέροχος τόπος για εξερεύνηση παρά την αλλοίωση που έχει υποστεί.

Η βλάστηση στην περιοχή διακρίνεται από τρεις δασικούς οικότοπους. Πρώτα έρχονται τα δάση φυλλοβόλων πλατύφυλλων με διάφορα είδη δρυός, οξιές, καστανιές, οστρυές, φιλύρες, σορβιές, φουντουκιές και κότινους με ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τα αρχέγονα δάση από αιωνόβιες μεγάλες δρυς και οξιές που σπανίζουν στην υπόλοιπη Ελλάδα. Ακολουθούν τα δάση αείφυλλων-σκληρόφυλλων ειδών με άρκευθους, ίταμους, αριές, δάφνες, πουρνάρια, φιλύκια και κουμαριές και τα παραποτάμια δάση με είδη, όπως πλατάνια, σκλήθρα, γαύρους, σφενδάμια, φλαμουριές, ιτιές, λεύκες, φτελιές και φράξους. Πρόκειται για την μοναδική περιοχή στη χώρα μας στην οποία απαντώνται μαζί η ευρωπαϊκή οξιά (Fagus sylvatica subsp sylvatica) με την ανατολική οξιά (Fagus sylvatica subsp orientalis), οι οποίες μάλιστα υβριδίζουν. Η περιοχή περιλαμβάνει πάνω από 600 είδη φυτών, από τα οποία τα 38 χαρακτηρίζονται ως προστατευμένα είδη. Τα πιο σημαντικά φυτά του Κάκαβου και του Στρατονικού είναι η Scutellaria albida subsp vacillans, το βαλσαμόχορτο Hypericum athoum, η Digitalis lanata subsp leucophaea, ο γάλανθος Galanthus nivalis, οι κενταύριες Centaurea grisebachii subsp grisebachii και Centaurea immanuelis-loewii, η Silene grisebachii, ο Acinos alpinus subsp nomismophyllus, το Leucojum aestivum, η Ajuga laxmannii, η Euphrasia stricta και το Verbascum xanthophoeniceum. Άλλα είδη της περιοχής είναι το αγριόσκορδο Allium ursinum subsp ucrainicum, η Digitalis laevigata subsp laevigata, η Digitalis viridiflora, η Atropa belladonna, ο κρόκος Crocus pulchellus, ο Euonymus europaeus, ο Euonymus latifolius, η Corydalis integra, η Actaea spicata, η Genista januensis subsp lydia, τo Polygonatum odoratum, o Phlomis tuberosa, η Circaea lutetiana, η Lysimachia nummularia, το Muscari armeniacum, το αγριογαρύφαλο Dianthus pinifolius subsp pinifolius, το γεράνι Geranium macrostylum, το Laser trilobum, η Pulmonaria rubra, το Thalictrum lucidum, ο Melittis melissophyllum subsp albida και οι ορχιδέες Cephalanthera longifolia, Platanthera chlorantha, Anacamptis laxiflora, Anacamptis palustris.

Στην ορνιθοπανίδα της περιοχής περιλαμβάνονται πάνω από 160 είδη πουλιών. Από αυτά ξεχωρίζουν τα πολλά και σπάνια αρπακτικά, όπως ο χρυσαετός, ο γερακαετός, ο φιδαετός, ο σφηκιάρης, ο τσίφτης, ο λιβαδόκιρκος, η γερακίνα, το ξεφτέρι, το σαΐνι, ο πετρίτης, το βραχοκιρκίνεζο, το χρυσογέρακο και το δεντρογέρακο. Μέχρι πριν λίγα χρόνια στην περιοχή πετούσαν όρνια και ασπροπάρηδες. Από τα νυχτόβια αρπακτικά εδώ ζούνε μπούφοι, νανόμπουφοι, χουχουριστές, τυτούδες και κουκουβάγιες. Είναι σημαντικό ότι στα δάση των βουνών φωλιάζουν οι σπάνιοι μαυροπελαργοί, ενώ η περιοχή είναι ιδανικός βιότοπος για πολλά είδη από δρυοκολάπτες, όπως ο μαύρος, ο πράσινος, ο σταχτής, ο βαλκανικός, ο μεσαίος και ο λευκονώτης. Άλλα πουλιά της περιοχής είναι η μπεκάτσα, η φάσσα, το φασσοπερίστερο, το τρυγόνι, ο κούκκος, το γιδοβύζι, ο τσαλαπετεινός, ο μελισσοφάγος, η χαλκοκουρούνα, η δεντροσταρήθρα, η σταχτοσουσουράδα, ο τρυποφράχτης, ο νεροκότσυφας, ο θαμνοψάλτης, το αηδόνι, η τσίχλα, η γερακότσιχλα, ο κηποτσιροβάκος, ο μελωδοτσιροβάκος, ο κοκκινοτσιροβάκος, η λιοστριτσίδα, ο δασοφυλλοσκόπος, ο δρυομυγοχάφτης, η γαλαζοπαπαδίτσα, η καστανοπαπαδίτσα, ο αιγίθαλος, ο καμποδεντροβάτης, ο αετομάχος, ο κοκκινοκεφαλάς, η κίσσα, ο συκοφάγος, ο δεντροσπουργίτης, ο χειμωνόσπινος, το λούγαρο, ο κοκκοθραύστης και το σιρλοτσίχλονο. 

Τα αμφίβια της περιοχής περιλαμβάνουν σαλαμάνδρες, ανατολικούς χτενοτρίτωνες, πρασινόφρυνους, φρύνους, κιτρινομπομπίνες, δεντροβάτραχους, βαλκανοβάτραχους και σβελτοβάτραχους. Η ερπετοπανίδα περιλαμβάνει 28 είδη μεταξύ των οποίων, βαλτοχελώνες, ποταμοχελώνες, γραικοχελώνες, μεσογειακές χελώνες, κονάκια, τυφλίτες, πρασινόσαυρες, τοιχογουστέρες, σαύρες του Ταύρου, στεφανοφόρους, λαφιάτες, νερόφιδα, σαπίτες, λαφιάτες του Ασκληπιού, σπιτόφιδα και οχιές. Ο Κάκαβος και το Στρατονικό είναι ιδιαίτερα σημαντικά για την παρουσία, τόσο κοντά στις ακτές, σπάνιων θηλαστικών που συνήθως ζούνε πιο ηπειρωτικά. Στα δάση ζούνε ακόμα λύκοι, αγριόγατοι και ζαρκάδια, αλλά και τα σπάνια τσακάλια που έχουν εξαφανιστεί από πολλούς τόπους της χώρας. Οι πληθυσμοί από βίδρες που ζούνε στα ρέματα είναι ακμαίοι, ενώ η πανίδα των θηλαστικών συμπληρώνεται από αλεπούδες, κουνάβια, ασβούς, αγριογούρουνα, νυφίτσες, σκαντζόχοιρους, λαγούς και 5 είδη νυχτερίδας. Η περιοχή καταγράφεται ως πολύ σημαντικός βιότοπος για κάποια σπάνια έντομα, ιδιαίτερα για 4 είδη λιβελούλας (Pyrrhosoma nymphula, Gomphus vulgatissimus, Eppalage fatima, Platycnemis pennipes) και 3 είδη πεταλούδων (Muschampia tessellum, Phengaris alcon, Brenthis hecate). Τέλος στα νερά της χαράδρας της Κηπουρίστρας, στο Στρατονικό, ζει η μπριάνα του Στρυμόνα (Barbus stroumicae).

Ο Κάκαβος και το Στρατονικό, μαζί με όλη την σπάνια βιοποικιλότητα τους, σήμερα βρίσκονται στο χείλος της καταστροφής. Η εξόρυξη μεταλλευμάτων σε ευρεία κλίμακα, έχει ήδη αλλάξει ανεπανόρθωτα την φυσιογνωμία της περιοχής, δημιουργώντας ταυτόχρονα έντονες κοινωνικές αντιθέσεις. Η συγκεκριμένη διαμάχη αποτελεί ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα στη χώρα μας, όπου η ανθρώπινη παρέμβαση λαμβάνει πρωτίστως υπόψη το βραχυπρόθεσμο οικονομικό όφελος και λιγότερο τις επιπτώσεις στη φύση και στις τοπικές κοινωνίες. Η φύση δεν ανήκει σε κανέναν και ανήκει σε όλους μας.

http://www.naturagraeca.com/ws/122,184,43,1,1,%CE%8C%CF%81%CE%B7-%CE%9A%CE%AC%CE%BA%CE%B1%CE%B2%CE%BF%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%A3%CF%84%CF%81%CE%B1%CF%84%CE%BF%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C