Σπαρτιάτης στρατηγός Βρασίδας

Επιφανής Σπαρτιάτης στρατηγός που διακρίθηκε στον Πελοποννησιακό Πόλεμο. Το 431 π.Χ., πρώτο έτος του Πολέμου, ο Βρασίδας με ένα μικρό σώμα οπλιτών κατόρθωσε να διασπάσει την πολιορκία της Μεθώνης στη Μεσσηνία από τους Αθηναίους και τους συμμάχους τους και να σώσει την πόλη. Το 429 π.Χ. ορίστηκε σύμβουλος του Λακεδαιμόνιου ναυάρχου Κνήμου και πήρε μέρος στη ναυμαχία του Ρίου και της Ναυπάκτου, καθώς επίσης στην αποτυχημένη επίθεση του σπαρτιατικού στόλου κατά του Πειραιά και στη λεηλασία της Σαλαμίνας που ακολούθησε.

Το 427 π.Χ. συνόδευσε το ναύαρχο Αλκίδα ως σύμβουλός του στα νησιά Σύβοτα, όπου ο πελοποννησιακός στόλος νίκησε τον κερκυραϊκό. Το 425 π.Χ. διακρίθηκε ως τριήραρχος κατά την επίθεση του σπαρτιατικού στόλου στα αθηναϊκά οχυρά στην Πύλο, αλλά τραυματίστηκε βαριά και έχασε την ασπίδα του, η οποία τελικά τοποθετήθηκε από τους Αθηναίους στο τρόπαιο που έστησαν για τη νίκη τους στη Σφακτηρία. Το 424 π.Χ. έσπευσε στα Μέγαρα και αποσόβησε την κατάληψη της πόλης από τους Αθηναίους και, λίγο αργότερα το ίδιο έτος, τέθηκε επικεφαλής ενός εκστρατευτικού σώματος από οπλίτες και είλωτες και κατόρθωσε να απελευθερώσει πολλές πόλεις που τελούσαν υπό την κυριαρχία των Αθηναίων στα παράλια της Θράκης (σημερινή Χαλκιδική και ακτές ανατολικής Μακεδονίας), όπως η Άκανθος, τα Στάγειρα, η Άργιλος, η Τορώνη και η Αμφίπολις, οι οποίες προσχώρησαν στη συμμαχία της Σπάρτης.

Το 422 π.Χ. ο Βρασίδας νίκησε τους Αθηναίους, οι οποίοι είχαν εκστρατεύσει στην Αμφίπολη με επικεφαλής το στρατηγό Κλέωνα, αλλά τραυματίστηκε θανάσιμα κατά τη μάχη. Ετάφη στην Αμφίπολη, όπου στο εξής λατρευόταν ως ήρωας και οικιστής της πόλης. Ο ιστορικός Θουκυδίδης, μολονότι ο ίδιος είχε εξοριστεί, επειδή ως Αθηναίος στρατηγός δεν κατόρθωσε να αποτρέψει την κατάληψη της Αμφίπολης από τον Βρασίδα, αναγνώρισε τον τελευταίο ως ανώτερο όλων των στρατιωτικών ηγετών της Σπάρτης και αναφέρθηκε ιδιαίτερα στο θάρρος του, στη στρατιωτική του ιδιοφυΐα και στην ευγλωττία του.

ΒΡΑΣΙΔΑΣ (; - 422 π.X.)
O στρατηγός Βρασίδας θεωρείται γενικά ο μοναδικός ιδιοφυής στρατιωτικός ηγέτης τον οποίο έχει να επιδείξει η Σπάρτη κατά την περίοδο των δέκα πρώτων χρόνων του Πελοποννησιακού Πολέμου, τον λεγόμενο αρχιδάμειο πόλεμο. Με την ευφράδεια και την προσωπική γοητεία του, ιδιότητες ασυνήθιστες για Σπαρτιάτη, και μάλιστα στρατιωτικό, ο Βρασίδας κέρδισε τον θαυμασμό πολλών από τους συμμάχους της Αθήνας υποβοηθώντας έτσι τις αποστασίες τους προς την πλευρά της Σπάρτης και προετοιμάζοντας το έδαφος για τις εξεγέρσεις άλλων αργότερα, μετά την αποτυχία της αθηναϊκής εκστρατείας κατά των Συρακουσών της Σικελίας.

Ο Βρασίδας διακρίθηκε για πρώτη φορά στη μάχη το 431, όταν έσπευσε στη Μεθώνη της Μεσσηνίας και την έσωσε από τους Αθηναίους που την πολιορκούσαν κατά τη διάρκεια της εκστρατείας τους στην Πελοπόννησο. Συνέχισε τη δράση του στη Ναύπακτο, στον Πειραιά, στην Κέρκυρα και το 424 ματαίωσε επίθεση των Αθηναίων κατά των Μεγάρων.

Αμέσως μετά ο Βρασίδας ξεκίνησε να διασπάσει την αθηναϊκή αυτοκρατορία στη Βόρεια Ελλάδα. Κατά την εκστρατεία του εκεί κατέλαβε διάφορες πόλεις, όπως την Ακανθο, τη Στάγειρο και τη σημαντικότατη αθηναϊκή αποικία Αμφίπολη. Την άνοιξη του 423 η Αθήνα και η Σπάρτη συνήψαν ανακωχή αλλά ο Βρασίδας αρνήθηκε να εγκαταλείψει τη Σκιώνη και λίγο αργότερα κατέλαβε τη Μένδη.

Τον Απρίλιο του 422 η ανακωχή έληξε και οι Αθηναίοι έστειλαν εκστρατευτικό σώμα υπό τον Κλέωνα να ανακαταλάβει τις πρώην κτήσεις τους στη Βόρεια Ελλάδα τις οποίες τους είχε αφαιρέσει ο Βρασίδας. Με τους επιδέξιους χειρισμούς του ο Βρασίδας συνέτριψε την αθηναϊκή δύναμη στην Αμφίπολη, όπου όμως σκοτώθηκε και ο ίδιος, όπως και ο αντίπαλός του Κλέων.

Αξιοσημείωτη είναι η επιμονή του Βρασίδα να τονίζει προς τους κατοίκους των πόλεων της αθηναϊκής συμμαχίας ότι πήγαινε ως ελευθερωτής τους και ότι δεν είχε άλλη πρόθεση παρά να τους σώσει από τον αθηναϊκό ζυγό. Οι διαβεβαιώσεις αυτές έβρισκαν ανταπόκριση τουλάχιστον σε ορισμένα στρώματα του πληθυσμού τα οποία λαχταρούσαν να απαλλαγούν από την οικονομική αφαίμαξη που εφήρμοζε εις βάρος τους η Αθήνα.

H πολιτική αυτή είχε ως αποτέλεσμα να περιβάλλεται ο Βρασίδας με αισθήματα συμπάθειας από τους πληθυσμούς των πόλεων που κατακτούσε. Χαρακτηριστική απόδειξη αυτών των αισθημάτων ήταν οι τιμές που δαψίλευσαν οι κάτοικοι της Αμφίπολης στον σπαρτιάτη στρατηγό μετά τον θάνατό του λίγο έξω από την πόλη τους. Τον ενταφίασαν στην αγορά, δηλαδή στο κέντρο της πόλης, περιβάλλοντάς τον με τιμές ήρωα, τον ανακήρυξαν οικιστή της πόλης και θέσπισαν προς τιμήν του την εορτή των Βρασιδείων.

Αλλά και στην πατρίδα του, τη Σπάρτη, τιμήθηκε ιδιαίτερα ο Βρασίδας. Θεσπίστηκε και εκεί εορτή των Βρασιδείων και ανεγέρθηκε κενοτάφιό του κοντά στο θέατρο της πόλης.

********************************************