ΠΟΤΕ ΕΦΘΑΣΑΝ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΤΗ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ

ΠΙΘΑΜΦΟΡΕΑΣ ΜΕ ΔΙΑΚΟΣΜΗΣΗ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΗ ΤΗΣ «ΓΡΑΠΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΚΕΡΑΜΙΚΗΣ», 

ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ ΜΕΝΔΗΣ, 7ος αι. π.Χ. 

https://www.amth.gr/exhibitions/permanent-exhibitions/pros-ti-genesi-ton-poleon 

"...Ανάμεσα στα νέα δεδομένα που ήλθαν στο φως, ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν και όσα σχετίζονται με τις πρώτες εγκαταστάσεις των Ελλήνων στο Βόρειο Αιγαίο και ειδικότερα στη Χαλκιδική. Οι αρχαίες γραπτές μαρτυρίες, οι σχετικές με τον ελληνικό αποικισμό στη Χαλκιδική είναι λιγοστές, αποσπασματικές και, ως επί το πλείστον, μεταγενέστερες. Για τις ελληνικές αποικίες εκεί η σωζόμενη, π.χ., αρχαία γραπτή παράδοση δεν μας παραδίδει, με λιγοστές εξαιρέσεις, χρονολογίες ίδρυσής τους. Ολα αυτά, σε συνδυασμό και με την απουσία συστηματικών ανασκαφών, είχαν επιτρέψει σε ορισμένους μελετητές να υποστηρίζουν ότι ο ελληνικός αποικισμός της περιοχής είναι νεότερος απ' αυτόν της μακρινής Δύσης. Αποψη τουλάχιστον απρόσμενη, αν αναλογιστούμε ότι ένα ταξίδι από την Εύβοια, από το νησί δηλαδή που έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στον αποικισμό, προς τη Χαλκιδική, ήταν πολύ πιο εύκολα πραγματοποιήσιμο και φυσικά πολύ πιο σύντομο και ασφαλές από ένα ταξίδι προς την Κάτω Ιταλία και τη Σικελία. Είχαν μάλιστα φτάσει στο σημείο να ισχυρίζονται ότι η Χαλκιδική δεν είχε στενές σχέσεις με την Εύβοια και επομένως το όνομά της δεν σχετίζεται με αυτό της Χαλκίδας, περιφρονώντας αρχαίες γραπτές μαρτυρίες και ορισμένες άλλες ενδείξεις, π.χ. από επιγραφές ή νομίσματα, που μιλούσαν περί του αντιθέτου.
     Ωστόσο πρόσφατες ανασκαφικές έρευνες στη Χαλκιδική ήταν πολύ διαφωτιστικές πάνω στο θέμα μας. Λόγω του περιορισμένου χώρου θα μνημονεύσω μόνον αυτήν σ' ένα ακρωτήριο στη μέση περίπου των δυτικών ακτών της χερσονήσου της Κασσάνδρας, πολύ κοντά στη Μένδη. Εδώ η αξέχαστη Εφορος Αρχαιοτήτων Ιουλία Βοκοτοπούλου αποκάλυψε τα ερείπια ενός σημαντικού ιερού αφιερωμένου στον Ποσειδώνα, τον θεό «που τη γη και τη θάλασσα σείει», όπως βεβαιώνουν σχετικές επιγραφές. Πολύ χαρακτηριστικό είναι το σημερινό όνομα της θέσης: Ποσείδι! Τι μεγαλύτερη απόδειξη για τη συνέχιση του ελληνισμού στα μέρη αυτά από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας. Η αρχή της λατρείας στην περιοχή φαίνεται ότι ανάγεται στην Υστερομυκηναϊκή Εποχή και πιο συγκεκριμένα στον 13ο - 12ο αι. π.Χ. Τότε χρονολογούνται τα παλιότερα ευρήματα. Βρέθηκαν μέσα σε στρώματα στάχτης η οποία σχετίζεται με τα λείψανα ενός μεγάλου βωμού. Στον 10ο αι. π.Χ. έχουμε το πρώτο λατρευτικό κτίριο, ένα από τα παλιότερα που γνωρίζουμε από την αρχαία Ελλάδα και το παλιότερο ελληνικό στον βορειοελλαδικό χώρο. Είναι αψιδωτό και για την εποχή του έχει αξιοσημείωτες διαστάσεις, αφού το μήκος του ξεπερνά τα 14 μ. και το πλάτος του τα 5 μ.

    Αλλα τρία κτίσματα που ήλθαν στο φως και από τα οποία τα δύο τουλάχιστον είναι ναοί, ανήκουν σε επόμενες οικοδομικές δραστηριότητες του ιερού και χρονολογούνται στον 6ο, 5ο και 3ο αι. π.Χ. Ολες αυτές οι αρχαιότητες είναι ιδιαίτερα σημαντικές. Κατ' αρχήν επιβεβαιώνουν την παρουσία Ελλήνων στην περιοχή ήδη από τους ύστερους μυκηναϊκούς χρόνους, αφού από τον 13ο-12ο αι. και ως τον 3ο - 2ο αι. π.Χ. εντοπίζονται εδώ λατρευτικά δρώμενα καθαρά ελληνικά. Επομένως δεν υπάρχει αμφιβολία ότι στα μέρη αυτά έχουμε τη συνεχή παρουσία ίδιου πληθυσμού και μάλιστα ελληνικού. Με το συμπέρασμα αυτό συμφωνούν και τα κινητά ευρήματα της ανασκαφής, ανάμεσα στα οποία κυρίαρχη θέση κατέχει η κεραμική. Η τελευταία μάς βεβαιώνει μάλιστα, σε συνδυασμό και με την κεραμική που βρέθηκε στη γειτονική Μένδη στην οποία ανήκε κατά την αρχαιότητα το ιερό, ότι τουλάχιστον από τον 10ο και ως τον 8ο αι. π.Χ. οι Ευβοείς είχαν αισθητή παρουσία εδώ. Πρόκειται για πληροφορία που, όπως ήδη είπαμε, μας την είχαν δώσει αρχαίοι συγγραφείς, αλλά είχε αμφισβητηθεί από μερίδα ερευνητών. Χωρίς αμφιβολία η αρχαιολογική έρευνα στον βορειοελλαδικό χώρο έχει ακόμη πολλά να μας μάθει". 

Το άρθρο του Μ.Α. Τιβέριου δημοσιεύθηκε στο "ΒΗΜΑ της ΚΥΡΙΑΚΗΣ" στις 28/01/2001