∞Meta
Twitter
2:18:00 μ.μ.
STOχASTIS
Χριστούγεννα τα ”σα εκ των σων”..
Ο στολισμός του δένδρου είναι καθαρά συμβολικός της ευτυχίας των ανθρώπων και της φύσεως με τη Γέννηση του Θεανθρώπου. Σύμφωνα με ερευνητές του αντικειμένου, το πρώτο στολισμένο δένδρο εμφανίστηκε στη Γερμανία το 1539 και τα πρώτα στολίδια ήταν συσκευασμένα φαγητά ή είδη ρουχισμού ή άλλα χρήσιμα είδη, που στο πέρασμα των χρόνων και με την άνοδο του βιοτικού επιπέδου εξελίχθηκαν μόνο σε διακοσμητικά αντικείμενα. Κατά την παράδοση ο πρώτος που στόλισε δέντρο ήταν ο Μαρτίνος Λούθηρος. Έχει εκφραστεί όμως και η άποψη ότι το έθιμο έχει ανατολίτικη προέλευση. Σύμφωνα με αυτή, ο Αναστάσιος Α' το 512 έχτισε στη Συρία έναν ναό με δύο ορειχάλκινα δέντρα.
🌲Το Δέντρο
Όσον και να φανεί περίεργο το Χριστουγεννιάτικο Δένδρο έλκει τις ρίζες του απο τον Βυζάντιο, όπως και η φάτνη καθώς ο και ο :Santa 🎅 ή καθ ημας Άγιος Βασίλης. Πολύ ενωρίτερα δηλαδή απο το 1539 που οι Γερμανοί ανακάλυψαν το Δένδρο, εκείνα τα ” παλιόπαιδα τα ατίθασα” της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στόλιζαν και στολιζόντουσαν Χριστουγεννιάτικα.
To Χριστουγεννιάτικο δένδρο και μάλιστα ως μετεξέλιξη της αρχαίας Ελληνικής «Ειρεσιώνης», όχι μόνο δεν απαγορευόταν στο Βυζάντιο όπως λάθος υποστηρίζουν ορισμένοι ”αρχαιόπληκτοι” αλλά αντιθέτως κατά την εορτή των Χριστουγέννων «…κατά διαταγήν του επάρχου της (κάθε) πόλεως, ου μόνον καθαρισμός των οδών εγένετο, αλλά και στολισμός διαφόρων κατά διαστήματα στηνομένων στύλων με δενδρολίβανα, κλάδους μύρτου και άνθη εποχής…» αναφέρεται απο τον
Φαίδωνα Κουκουλέ, Τακτικό Καθηγητού του Πανεπιστημίου Αθηνών και Ακαδημαϊκού στο βιβλίο του «Βυζαντινών Βίος και Πολιτισμός»
Αξίζει να σημειωθεί ότι ένα επίλεκτο Βασιλικό Καβαλλαρικό (Ιπποτικό) Τάγμα της βυζαντινής ανακτορικής φρουράς το οποίο συμμετείχε με τελετουργικό ρόλο σε επίσημες αυτοκρατορικές τελετές – μεταξύ των οποίων και της τελετής των Χριστουγέννων – ήταν εκείνο της «Εταιρείας», το οποίο διαιρείτο σε «Μικρή», «Μεσαία» και «Μεγάλη Εταιρεία».
Την «Μικρή Εταιρεία» την αποτελούσαν αλλόθρησκοι!!!… (π.χ. εθνικοί, ειδωλολάτρες, μουσουλμάνοι κλπ).
Την «Μεσαία Εταιρεία» την αποτελούσαν αλλόδοξοι ή/και αλλοεθνείς Χριστιανοί (π.χ. Σκανδιναυοί, Γερμανοί, Ρώσοι, Άγγλοι κλπ).
Την «Μεγάλη Εταιρεία» την αποτελούσαν «Ρωμαίοι», δηλ. Έλληνες και Ρωμαίοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί (Ρωμιοί).
Το πιθανότερο ήταν επομένως οι αλλοεθνείς/αλλογενείς Ιππότες της Μεσαίας Εταιρείας ήταν αυτοί που έκαναν ολη την δουλειά στην Ευρώπη. Ηταν εκείνοι που μεταλαμπάδευσαν το έθιμο της «Ειρεσιώνης» (το οποίο μετεξελίχθηκε στους «Βυζαντινούς στηνόμενους στύλους με δενδρολίβανα, κλάδους μύρτου και ανθέων εποχής») στις αλλόδοξες Χριστιανικές χώρες από τις οποίες κατάγονταν.
Πάντως η ανάμνηση του βυζαντινού Χριστουγεννιάτικου στολισμού με στηνόμενους στύλους με δενδρολίβανα επιβίωσε στα Πρωτοχρονιάτικα κάλανδα: «Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά ψηλή μου ΔΕΝΔΡΟΛΙΒΑΝΙΑ…»
Δεν γνωρίζω εάν π.χ. στις Σκανδιναυικές χώρες φύονται δενδρολίβανα, αλλά τα κλαδιά του ελάτου που μοιάζουν πολύ με εκείνα του δενδρολίβανου θα μπορούσαν ίσως να αποτελούσαν το πιο πρόσφορο υποκατάστατό του που διαδόθηκε ευρέως στη Δύση και παρέμεινε μέχρι τις ημέρες μας ως χριστουγεννιάτικο Δένδρο . Μπορεί το Χριστουγεννιάτικο καραβάκι να μας αρέσει επειδη είμαστε λαός θαλασσινός αλλά σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει οτι το καραβάκι είναι περισσότερο ελληνικό απο το δέντρο.
🎇Η Φάτνη
Αξίζει να σημειωθεί ότι και η φάτνη η οποία τοποθετείται στην βάση του Χριστουγεννιάτικου δένδρου αποτελεί επίσης έθιμο από την εποχή του Βυζαντίου:
«Οι Βυζαντινοί κατά την ημέραν των Χριστουγέννων…εσχημάτιζον σπήλαιον και εν αυτώ ετοποθέτουν στρωμνήν εφ’ ής ετοποθέτουν παίδα, τον Ιησούν παριστάνοντα…»
Ομοίως και τα κάλανδα:
«…Οι Βυζαντινόπαιδες, περιερχόμενοι τας οικίας, από βαθείας πρωίας μέχρι δείλης οψίας, μετά αυλών και συρίγγων έλεγον τα κάλανδα…»( Επισης Φαίδωνος Κουκουλέ, «Βυζαντινών Βίος και Πολιτισμός)»
📐Κάλαντα
Περί των καλανδιστών κατά τα Χριστούγεννα κατά τον ΙΒ΄ αι. μαρτυρεί και ο Ι. Τζέτζης γράφων:
«…Και όσοι κατ’ αρχίμηνον την Ιανουαρίου και τη Χριστού γεννήσει δε και Φώτων ημέρα, οπόσοι περιτρέχουσι τας θύρας προσαιτούντες μετά ωδών και επωδών και λόγους εγκωμίων…».
🎅Αγιος Βασίλης (Santa)
Ομοίως ο Άη Βασίλης ή Santa για την Δύση για τον οποίο ο καθηγητὴς τῆς λαογραφίας Δ. Λουκάτος, στὸ βιβλίο του «Χριστουγεννιάτικα καὶ τῶν γιορτῶν» γράφει μεταξύ άλλων ὅτι:
«…Ο δικός μας Ἅγιος Βασίλης ἦταν ἕνας καθαρὰ πρωτοχρονιάτικος Ἅγιος, κάτι ἀνάμεσα στὸν πραγματικὸ Ἱεράρχη τῆς Καισαρείας καὶ σ’ ἕνα πρόσωπο συμβολικὸ τοῦ Ἑλληνισμοῦ, ποὺ ξεκινοῦσε ἀπὸ τὰ βάθη τῆς Ἑλληνικῆς Ἀσίας, κι ἔφτανε τὴν ἴδια μέρα σ’ ὅλα τὰ πλάτη, ἀπὸ τὸν Πόντο ὡς τὴν Ἑπτάνησο κι ἀπὸ τὴν Ήπειρο ὡς τὴν Κύπρο… Ἐκεῖνο ποὺ ἔφερνε στοὺς ἀνθρώπους ἦταν περισσότερο συμβολικό: ἡ καλὴ τύχη κι ἡ ἱερατικὴ εὐλογία του… Ο Άη Βασίλης στην δική μας (Βυζαντινή) παράδοση, ήταν γελαστός, ντυμένος σαν βυζαντινὸς πεζοπόρος, μὲ σκουφὶ …και στο χέρι του κρατούσε ένα ραβδί.. Τὸ …μαγικὸ ραβδί του, ἀπ’ ὅπου μὲ θαυμαστὸν τρόπο βλάσταιναν ἢ ζωντάνευαν κλαδιά καὶ πέρδικες, σύμβολα τῶν ἀντίστοιχων δώρων, ποὺ θὰ μπορούσε νὰ μοιράσει στοὺς εὐνοουμένους του (το ραβδί του Άη Βασίλη θα μπορούσε κάλλιστα να είναι ο άμεσος πρόγονος του Χριστουγεννιάτικου στολισμένου δένδρου…)...Οἱ ἄνθρωποι λὲς καὶ ζητοῦσαν τὴν εὐλογία του, μὲ τὸ νὰ μοιράζουν ἀπὸ δικὴ τους πρόθεση δῶρα καὶ λεφτά…γονεῖς καὶ συγγενεῖς ἔδιναν στὰ παιδιὰ τους μπουναμάδες ἢ καὶ μεταξύ τους τὰ δῶρα…».
Όπως εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς μόνο ξενικά δεν είναι τα έθιμα του Χριστουγεννιάτικου δένδρου , της Φάτνης , των Καλάντων ,του Αγ Βασίλη κλπ. Το Βυζάντιο δάνεισε τα περισσότερα στην Ευρώπη είτε το θέλουμε , είτε ξυνίζει, σε όσου αρέσκονται να βλέπουν το Βυζάντιο σαν κάτι ξένο . Εν είδη αντιδανείου τα ξανα πήραμε και εμείς .
Τα σα εκ των σων σοι προσφέρομεν
Μτφ: δηλαδή κατακαημένο Βυζάντιο τα δικά σου απο τα δικά σου Χριστούγεννα , προσφέρουμε.
Βυζαντινά Κάλαντα
Να βάλω και λιγο τα κάλαντα που έλεγα στο Βυζάντιο :
Άναρχος Θεός καταβέβηκεν,
και εν τη Παρθένω κατώκησεν.
Έρουρεμ, έρουρεμ
έρου, έρου, έρουρεμ, Χαίρε Δέσποινα!
Βασιλεύς των όλων και Κύριος
ήρθε τον Αδάμ αναπλάσασθαι.
Έρουρεμ, έρουρεμ
έρου, έρου, έρουρεμ, Χαίρε Άχραντε!
Γηγενείς σκιρτάτε και χαίρεσθε,
τάξεις των αγγέλων ευφραίνεσθε.
Έρουρεμ, έρουρεμ
έρου έρου έρουρεμ, Χαίρε Δέσποινα!
Δέξου Βηθλεέμ τον Δεσπότην σου,
Βασιλέα πάντων και Κύριον
Έρουρεμ, έρουρεμ,
έρου, έρου, έρουρεμ, Χαίρε Άχραντε!
Εξ Ανατολών Μάγοι έρχονται,
δώρα προσκομίζοντες άξια.
Έρουρεμ, έρουρεμ
έρου, έρου, έρουρεμ, Χαίρε Άχραντε!
Σήμερον η κτίσις αγάλλεται
και πανυγυρίζει και χαίρεται
Έρουρεμ, έρουρεμ
έρου, έρου, έρουρεμ, Χαίρε Άχραντε!
Ιωσήφ Τσιμισκής.
https://www.facebook.com/100008468681637/posts/2097466817212254/
Ο στολισμός του δένδρου είναι καθαρά συμβολικός της ευτυχίας των ανθρώπων και της φύσεως με τη Γέννηση του Θεανθρώπου. Σύμφωνα με ερευνητές του αντικειμένου, το πρώτο στολισμένο δένδρο εμφανίστηκε στη Γερμανία το 1539 και τα πρώτα στολίδια ήταν συσκευασμένα φαγητά ή είδη ρουχισμού ή άλλα χρήσιμα είδη, που στο πέρασμα των χρόνων και με την άνοδο του βιοτικού επιπέδου εξελίχθηκαν μόνο σε διακοσμητικά αντικείμενα. Κατά την παράδοση ο πρώτος που στόλισε δέντρο ήταν ο Μαρτίνος Λούθηρος. Έχει εκφραστεί όμως και η άποψη ότι το έθιμο έχει ανατολίτικη προέλευση. Σύμφωνα με αυτή, ο Αναστάσιος Α' το 512 έχτισε στη Συρία έναν ναό με δύο ορειχάλκινα δέντρα.
🌲Το Δέντρο
Όσον και να φανεί περίεργο το Χριστουγεννιάτικο Δένδρο έλκει τις ρίζες του απο τον Βυζάντιο, όπως και η φάτνη καθώς ο και ο :Santa 🎅 ή καθ ημας Άγιος Βασίλης. Πολύ ενωρίτερα δηλαδή απο το 1539 που οι Γερμανοί ανακάλυψαν το Δένδρο, εκείνα τα ” παλιόπαιδα τα ατίθασα” της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στόλιζαν και στολιζόντουσαν Χριστουγεννιάτικα.
To Χριστουγεννιάτικο δένδρο και μάλιστα ως μετεξέλιξη της αρχαίας Ελληνικής «Ειρεσιώνης», όχι μόνο δεν απαγορευόταν στο Βυζάντιο όπως λάθος υποστηρίζουν ορισμένοι ”αρχαιόπληκτοι” αλλά αντιθέτως κατά την εορτή των Χριστουγέννων «…κατά διαταγήν του επάρχου της (κάθε) πόλεως, ου μόνον καθαρισμός των οδών εγένετο, αλλά και στολισμός διαφόρων κατά διαστήματα στηνομένων στύλων με δενδρολίβανα, κλάδους μύρτου και άνθη εποχής…» αναφέρεται απο τον
Φαίδωνα Κουκουλέ, Τακτικό Καθηγητού του Πανεπιστημίου Αθηνών και Ακαδημαϊκού στο βιβλίο του «Βυζαντινών Βίος και Πολιτισμός»
Αξίζει να σημειωθεί ότι ένα επίλεκτο Βασιλικό Καβαλλαρικό (Ιπποτικό) Τάγμα της βυζαντινής ανακτορικής φρουράς το οποίο συμμετείχε με τελετουργικό ρόλο σε επίσημες αυτοκρατορικές τελετές – μεταξύ των οποίων και της τελετής των Χριστουγέννων – ήταν εκείνο της «Εταιρείας», το οποίο διαιρείτο σε «Μικρή», «Μεσαία» και «Μεγάλη Εταιρεία».
Την «Μικρή Εταιρεία» την αποτελούσαν αλλόθρησκοι!!!… (π.χ. εθνικοί, ειδωλολάτρες, μουσουλμάνοι κλπ).
Την «Μεσαία Εταιρεία» την αποτελούσαν αλλόδοξοι ή/και αλλοεθνείς Χριστιανοί (π.χ. Σκανδιναυοί, Γερμανοί, Ρώσοι, Άγγλοι κλπ).
Την «Μεγάλη Εταιρεία» την αποτελούσαν «Ρωμαίοι», δηλ. Έλληνες και Ρωμαίοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί (Ρωμιοί).
Το πιθανότερο ήταν επομένως οι αλλοεθνείς/αλλογενείς Ιππότες της Μεσαίας Εταιρείας ήταν αυτοί που έκαναν ολη την δουλειά στην Ευρώπη. Ηταν εκείνοι που μεταλαμπάδευσαν το έθιμο της «Ειρεσιώνης» (το οποίο μετεξελίχθηκε στους «Βυζαντινούς στηνόμενους στύλους με δενδρολίβανα, κλάδους μύρτου και ανθέων εποχής») στις αλλόδοξες Χριστιανικές χώρες από τις οποίες κατάγονταν.
Πάντως η ανάμνηση του βυζαντινού Χριστουγεννιάτικου στολισμού με στηνόμενους στύλους με δενδρολίβανα επιβίωσε στα Πρωτοχρονιάτικα κάλανδα: «Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά ψηλή μου ΔΕΝΔΡΟΛΙΒΑΝΙΑ…»
Δεν γνωρίζω εάν π.χ. στις Σκανδιναυικές χώρες φύονται δενδρολίβανα, αλλά τα κλαδιά του ελάτου που μοιάζουν πολύ με εκείνα του δενδρολίβανου θα μπορούσαν ίσως να αποτελούσαν το πιο πρόσφορο υποκατάστατό του που διαδόθηκε ευρέως στη Δύση και παρέμεινε μέχρι τις ημέρες μας ως χριστουγεννιάτικο Δένδρο . Μπορεί το Χριστουγεννιάτικο καραβάκι να μας αρέσει επειδη είμαστε λαός θαλασσινός αλλά σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει οτι το καραβάκι είναι περισσότερο ελληνικό απο το δέντρο.
🎇Η Φάτνη
Αξίζει να σημειωθεί ότι και η φάτνη η οποία τοποθετείται στην βάση του Χριστουγεννιάτικου δένδρου αποτελεί επίσης έθιμο από την εποχή του Βυζαντίου:
«Οι Βυζαντινοί κατά την ημέραν των Χριστουγέννων…εσχημάτιζον σπήλαιον και εν αυτώ ετοποθέτουν στρωμνήν εφ’ ής ετοποθέτουν παίδα, τον Ιησούν παριστάνοντα…»
Ομοίως και τα κάλανδα:
«…Οι Βυζαντινόπαιδες, περιερχόμενοι τας οικίας, από βαθείας πρωίας μέχρι δείλης οψίας, μετά αυλών και συρίγγων έλεγον τα κάλανδα…»( Επισης Φαίδωνος Κουκουλέ, «Βυζαντινών Βίος και Πολιτισμός)»
📐Κάλαντα
Περί των καλανδιστών κατά τα Χριστούγεννα κατά τον ΙΒ΄ αι. μαρτυρεί και ο Ι. Τζέτζης γράφων:
«…Και όσοι κατ’ αρχίμηνον την Ιανουαρίου και τη Χριστού γεννήσει δε και Φώτων ημέρα, οπόσοι περιτρέχουσι τας θύρας προσαιτούντες μετά ωδών και επωδών και λόγους εγκωμίων…».
🎅Αγιος Βασίλης (Santa)
Ομοίως ο Άη Βασίλης ή Santa για την Δύση για τον οποίο ο καθηγητὴς τῆς λαογραφίας Δ. Λουκάτος, στὸ βιβλίο του «Χριστουγεννιάτικα καὶ τῶν γιορτῶν» γράφει μεταξύ άλλων ὅτι:
«…Ο δικός μας Ἅγιος Βασίλης ἦταν ἕνας καθαρὰ πρωτοχρονιάτικος Ἅγιος, κάτι ἀνάμεσα στὸν πραγματικὸ Ἱεράρχη τῆς Καισαρείας καὶ σ’ ἕνα πρόσωπο συμβολικὸ τοῦ Ἑλληνισμοῦ, ποὺ ξεκινοῦσε ἀπὸ τὰ βάθη τῆς Ἑλληνικῆς Ἀσίας, κι ἔφτανε τὴν ἴδια μέρα σ’ ὅλα τὰ πλάτη, ἀπὸ τὸν Πόντο ὡς τὴν Ἑπτάνησο κι ἀπὸ τὴν Ήπειρο ὡς τὴν Κύπρο… Ἐκεῖνο ποὺ ἔφερνε στοὺς ἀνθρώπους ἦταν περισσότερο συμβολικό: ἡ καλὴ τύχη κι ἡ ἱερατικὴ εὐλογία του… Ο Άη Βασίλης στην δική μας (Βυζαντινή) παράδοση, ήταν γελαστός, ντυμένος σαν βυζαντινὸς πεζοπόρος, μὲ σκουφὶ …και στο χέρι του κρατούσε ένα ραβδί.. Τὸ …μαγικὸ ραβδί του, ἀπ’ ὅπου μὲ θαυμαστὸν τρόπο βλάσταιναν ἢ ζωντάνευαν κλαδιά καὶ πέρδικες, σύμβολα τῶν ἀντίστοιχων δώρων, ποὺ θὰ μπορούσε νὰ μοιράσει στοὺς εὐνοουμένους του (το ραβδί του Άη Βασίλη θα μπορούσε κάλλιστα να είναι ο άμεσος πρόγονος του Χριστουγεννιάτικου στολισμένου δένδρου…)...Οἱ ἄνθρωποι λὲς καὶ ζητοῦσαν τὴν εὐλογία του, μὲ τὸ νὰ μοιράζουν ἀπὸ δικὴ τους πρόθεση δῶρα καὶ λεφτά…γονεῖς καὶ συγγενεῖς ἔδιναν στὰ παιδιὰ τους μπουναμάδες ἢ καὶ μεταξύ τους τὰ δῶρα…».
Όπως εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς μόνο ξενικά δεν είναι τα έθιμα του Χριστουγεννιάτικου δένδρου , της Φάτνης , των Καλάντων ,του Αγ Βασίλη κλπ. Το Βυζάντιο δάνεισε τα περισσότερα στην Ευρώπη είτε το θέλουμε , είτε ξυνίζει, σε όσου αρέσκονται να βλέπουν το Βυζάντιο σαν κάτι ξένο . Εν είδη αντιδανείου τα ξανα πήραμε και εμείς .
Τα σα εκ των σων σοι προσφέρομεν
Μτφ: δηλαδή κατακαημένο Βυζάντιο τα δικά σου απο τα δικά σου Χριστούγεννα , προσφέρουμε.
Βυζαντινά Κάλαντα
Να βάλω και λιγο τα κάλαντα που έλεγα στο Βυζάντιο :
Άναρχος Θεός καταβέβηκεν,
και εν τη Παρθένω κατώκησεν.
Έρουρεμ, έρουρεμ
έρου, έρου, έρουρεμ, Χαίρε Δέσποινα!
Βασιλεύς των όλων και Κύριος
ήρθε τον Αδάμ αναπλάσασθαι.
Έρουρεμ, έρουρεμ
έρου, έρου, έρουρεμ, Χαίρε Άχραντε!
Γηγενείς σκιρτάτε και χαίρεσθε,
τάξεις των αγγέλων ευφραίνεσθε.
Έρουρεμ, έρουρεμ
έρου έρου έρουρεμ, Χαίρε Δέσποινα!
Δέξου Βηθλεέμ τον Δεσπότην σου,
Βασιλέα πάντων και Κύριον
Έρουρεμ, έρουρεμ,
έρου, έρου, έρουρεμ, Χαίρε Άχραντε!
Εξ Ανατολών Μάγοι έρχονται,
δώρα προσκομίζοντες άξια.
Έρουρεμ, έρουρεμ
έρου, έρου, έρουρεμ, Χαίρε Άχραντε!
Σήμερον η κτίσις αγάλλεται
και πανυγυρίζει και χαίρεται
Έρουρεμ, έρουρεμ
έρου, έρου, έρουρεμ, Χαίρε Άχραντε!
Ιωσήφ Τσιμισκής.
https://www.facebook.com/100008468681637/posts/2097466817212254/
