" Κατηφορίζοντας από τα Στάγειρα,
την πατρίδα του Αριστοτέλη,
λίγο μετά το Παλαιοχώρι
ταξιδεύεις στον γεμάτο στροφές δρόμο
έχοντας στα δεξιά σου το πανέμορφο βουνό,
τις υπώρειες του Κάκαβου και
στα πόδια σου απλώνεται ο κόλπος της Ιερισσού."
Χάρτης 1755
Στο Παλαιοχώρι βρίσκεται ο βασικός οδικός κόμβος της ΒΑ Χαλκιδικής, καθιστώντας το περιηγητικό και τουριστικό ορμητήριο
Αυγαί Αυγέα ή Αυγαία (Augiea) Θρακική πόλη ή αποικία των Τρώων, Άρν ή εξ Αρνών Αποικία των Αιολών ή των Βοιοτών ή της νήσου Άνδρου
Kομβικό περιηγητικό ορμητήριο της ορεινής και ΒΑ Χαλκιδικής
Στο Παλαιοχώρι βρίσκεται ο βασικός οδικός κόμβος της ΒΑ Χαλκιδικής , καθιστώντας το περιηγητικό και τουριστικό ορμητήριο , όπου οδηγεί :
προς Παναγία , Πυργαδίκια , Αγ. Νικόλαο και Σιθωνία ,
προς Ιερισσο , Ουρανούπολη και το το Άγιο Όρος , και τέλος
προς την Αρναία , τα Ζερβοχώρια , τον Πολύγυρο και την Θεσσαλονίκη.
Ο Kαισάριος Δαπόντες γεννήθηκε στην Σκόπελο το 1713 ή 1714
και πέθανε στο Άγιον Όρος το 1784. Mοναχός, ποιητής, χρονικογράφος και
θρησκευτικός συγγραφέας από τους σημαντικότερους του 18ου αιώνα. Σπούδασε στην
Hγεμονική Aκαδημία του Bουκουρεστίου με δάσκαλο τον Γεώργιο Xρυσογόνο.
Yπηρέτησε ως γραμματικός των ηγεμόνων της Mολδαβίας και της Bλαχίας,
φυλακίστηκε από τους Oθωμανούς και ως μοναχός περιόδευσε σχεδόν όλη τη
Bαλκανική. O Δαπόντες είναι μία από τις πιο αξιόπιστες και λεπτομερείς
ιστορικές πηγές των χρόνων 1731-1765, μία από τις σημαντικότερες γεωγραφικές,
εθνογραφικές, κοινωνικοανθρωπολογικές και φιλολογικές πηγές του βαλκανικού
χώρου, ο σπουδαιότερος στιχουργός του 18ου αιώνα και κυρίαρχη μορφή της
μεταβυζαντινής θρησκευτικής γραμματείας.
Το 1753, απογοητευμένος από τα εγκόσμια αποφάσισε να
ακολουθήσει τον μοναχικό βίο].
Πήρε το όνομα Καισάριος και, αφού έζησε για τρία χρόνια στη νήσο Πιπέρι,
απέναντι από τη Σκόπελο, και στη μονή Ευαγγελίστριας της Σκοπέλου, το 1757
ταξίδεψε στο Άγιο Όρος και προσεχώρησε στη Μονή Ξηροποτάμου. Τα
επόμενα χρόνια περιόδευσε σε περιοχές της Ελλάδας και στις Παραδουνάβιες
Ηγεμονίες για να συγκεντρώσει χρήματα για τη Μονή. Επέστρεψε στο Άγιο Όρος το
1765 και έμεινε στις Μονές Ξηροποτάμου και Κουτλουμουσίου μέχρι το
1757, όταν επέστρεψε στην Μονή Ευαγγελίστριας στη Σκόπελο μέχρι το 1784. Εκείνη
τη χρονιά επέστρεψε στη Μονή Ξηροποτάμου και λίγους μήνες μετά πέθανε. Χειρόγραφά
του φυλάσσονται στη Βιβλιοθήκη της Μονής.
Στα καθ΄υμάς (Παλαιοχωρι Χαλκιδικής): α) έχει ενεργό ρόλο στην Διαθήκη της Μοναχής
Αγάθης στις 20 Σεπτεμβρίου του 1441 ( FAUX TESTAMENT DE LA NONNE
AGATHE - Actes de Xeropotamou, Archives de L'Athos III, ed. J.
Bompaire.-Paris:1964 ) https://moyzas.blogspot.gr/2018/04/20-1441.html
β)Στίς 24 Ιουνίου 1682 υπάρχει αφιέρωση χωραφιού στην Μονή Ξηροποτάμου στα Πινακαρια από τον Στόϊκο. Υπογράφουν οι κάτοικοι του Παλαιοχωρίου Στέργιος, Ζαφείρης , Γιοβάννης , Γεωργός και Γεώργιος. Κατά τον 18ο αιω. υπάρχουν αρκετά πωλητήρια λιβαδιών (5 λιβάδια) στην γεωγραφική περιοχή του Παλαιοχωρίου (Μονή Ξηροποτάμου). Αναφέρονται οι κάτοικοι γέρο-Στρούμος, Μάρκου,Γιόβου, Νικόλας Σαμαράς,Γιόβος του Πέτρου, Ιατρός, Νικόλας του Στρατήκι, Χρήστος του Σιμώνη, Αγοραστός Γερακάρης , Αντρώνης Γερακάρης, Θεόδωρος Γερακάρης , Καζαντζής Γιάννος και Μουσταφάς
Το 1726 υπάρχει ομολογία μαστόρων για οικοδομικές εργασίες στη Μονή Ξηροποτάμου όπου αναφέρονται ονόματα και επίθετα που υπάρχουν έως και σήμερα στο Παλαιοχώρι δηλ. Μάστρο-Αντρώνης , Μάστρο- Ιωάννης και οι Μάνθος , Κώστας και Δήμος
Στις 10 Μαρτίου 1747 υπάρχει συμφωνία Ζηζηλιωτών μαστόρων με τη Μονή Ξηροποτάμου αναφέρονται οι Νέκος , Δήμος , Ράϊκος και Νικόλας
Αυτή είναι η μοναδική κληρονόμος του Καισάριου Δαπόντε (18ος αι.)
Η Μαρία Κριεζή είναι τρισέγγονη ενός από τους σημαντικότερους
λόγιους συγγραφείς του 18ου αιώνα και μιας κυρίαρχης μορφή της μεταβυζαντινής θρησκευτικής
γραμματείας.
Για πρώτη φορά η μοναδική κληρονόμος του μοναχού Kαισάριου Δαπόντε (1713-1784)
αφηγείται τα βιώματά της για τον άνθρωπο που άφησε ανεξίτηλα το στίγμα του με
το θρησκευτική, χρονογραφική πένα του.
Έχω την ευχή και την προστασία Του για να
συνεχίσω το έργο του Καισάριου Δαπόντε» λέει η Μαρία Κριεζή στον δημοσιογράφο
Αλέξη Τερζή
Μια
από τις δεσπόζουσες ποιητικές μορφές του ελληνικού 18ου αιώνα ήταν ο
κοσμοπολίτης Καισάριος Δαπόντες (1713-1784)
Στα 71της χρόνια η Μαρία Κριεζή ζει με το όνειρο να
μεταλαμπαδεύσει το έργο του πολυγράφου συγγραφέα. «Είναι ηθική προσταγή για
μένα η κληρονομιά του Δαπόντε για να αποκαταστήσω τη μνήμη του. Πιστεύω ότι έχω
την ευχή και την προστασία του από εκεί πάνω που βρίσκεται για να συνεχίσω το
έργο του…»
Ο Κωνσταντίνος ,μετέπειτα μοναχός Καισάριος
Δαπόντες, γεννήθηκε στη Σκόπελο το 1713. Το 1731 μετά από μία σύντομη παραμονή
στην Κωνσταντινούπολη ταξίδεψε για σπουδές στο Βουκουρέστι ενώ αργότερα
εγκαταστάθηκε στο Ιάσιο, όπου εργάστηκε ως γραμματέας του ηγεμόνα Κωνσταντίνου
Μαυροκορδάτου. Μέχρι το 1747 , κατά τη θητεία του στο πλευρό του μετέπειτα πρίγκιπα
της Βλαχίας, Ιωάννη Μαυροκορδάτο απέκτησε πλούτη και προβιβάστηκε στο αξίωμα
του καμινάρη. Το 1753, αφού πέθανε η γυναίκα του και η κόρη του, αποφάσισε να
ακολουθήσει τον μοναχικό βίο. Πήρε το όνομα Καισάριος και, αφού έζησε για τρία
χρόνια στη νήσο Πιπέρι και στη μονή Ευαγγελίστριας της Σκοπέλου, το 1757
ταξίδεψε στο Άγιο Όρος και εγκαταστάθηκε στη Μονή Ξηροποτάμου. Τα επόμενα
χρόνια περιόδευσε σε περιοχές της Ελλάδας και στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες.
Επέστρεψε στο Άγιο Όρος το 1765 και έμεινε στις Μονές Ξηροποτάμου και
Κουτλουμουσίου μέχρι το 1778. Επέστρεψε το 1784 στο μοναστήρι της
Ευαγγελίστριας στη Σκόπελο και στις 4 Δεκεμβρίου του ιδίου έτους κοιμήθηκε εν
Κυρίω στη Μονή Ξηροποτάμου.
Στα 5 μου χρόνια
«γνώρισα» τον Καισάριο Δαπόντε
«Θεωρώ τον εαυτό μου αλλόκοτο πλάσμα αφού δεν έχω κανόνες και
όρια αλλά μέτρο και τάξη. Από την ηλικία των πέντε ετών άρχισα να
αντιλαμβάνομαι τι συμβαίνει γύρω μου σχετικά με τον προπάππου μου… Από πολύ
μικρή διάβασα και έγραφα -όχι γιατί ήμουν καμία ιδιοφυία- αλλά γιατί ο πατέρας
μου με έπαιρνε στο γόνατό του, άνοιγε την εφημερίδα και ξεφύλλιζε μαζί μου… Μου
έλεγε ότι ο καλύτερος φίλος είναι το βιβλίο και δεν θα σε προδώσει ποτέ!».
Η Μαρία Κριεζή είναι η μοναδική εν ζωή κληρονόμος της τεράστιας περιουσίας της
οικογένειας Δαπόντε και διαχειρίστρια των ανεκτίμητων πνευματικών κειμηλίων της.
«Η γιαγιά μου η Μαριγούλα, που η μητέρα της είχε παντρευτεί εγγονό του Δαπόντε,
μου δίδαξε την ιστορία του παππού της σαν να εξιστορούσε ένα παραμύθι κατά την
διάρκεια των παιδικών μου χρόνων στο Μετόχι του Ευαγγελισμού στη Σκόπελο. Ήταν
μια γυναίκα που είχε πολλά χαρίσματα, δίκαιη και με διοικητικές ικανότητες που
μου δίδαξε τις ηθικές αρχές της οικογένειας: Δηλαδή να μοιράζομαι τα πάντα με
τους ανθρώπους γύρω μου οι οποίοι έχουν πραγματική ανάγκη. Με μύησε στο
συγγραφικό του έργο όταν περνούσα ανέμελες στιγμές στο μονύδριο της
Ευαγγελιστρίας κατά τη διαμονή μου στο σπίτι του Καισάριου Δαπόντε στη
Σκόπελο».
Γαλουχήθηκα με τις
ηθικές αξίες των Δαπόντε
Η γυναικεία Ιερά Μονή Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, είναι κτισμένη σε πλαγιά με
υπέροχη θέα στο λιμάνι της Σκοπέλου και απέχει μόλις 3,5 χλμ. από την Χώρα.
Κτήτορας της μονής υπήρξε ο πατέρας του Καισάριου, Στέφανος Δαπόντες, σε
ένδειξη ευγνωμοσύνης για τη θαυματουργική διάσωσή του το 1712 όταν οι
Σκοπελίτες προεστοί με φθόνο των παρέδωσαν στον Αγά των νησιών για να θανατωθεί.
Στη μονή αποσύρθηκε και έζησε, για ένα χρόνο (1756-1757) και αργότερα για έξι
χρόνια (1778-1784) λίγο πριν το θάνατό του, ο λόγιος συγγραφέαςποιητής και
Αγιορείτης μοναχός Καισάριος Δαπόντες.
«Στη “Μονή των Δαπόντε” έζησε κατά διαστήματα η γιαγιά μου με την οικογένεια
της. Προσπαθούσε να μας γαλουχήσει στην ιδέα ότι αυτό συνέβη σε μας. Και δεν
έκανε λόγο μόνο για την υλική περιουσία αλλά για τον πνευματικό τους κόσμο.
Ήταν απλοί άνθρωποι, πραγματικοί άρχοντες και είχαν τόση μεγάλη ευαισθησία σε
σημείο αν είχαν μια τελευταία μπουκιά φαγητού θα την έδιναν σ’αυτόν που είχε
μεγαλύτερη ανάγκη από εκείνους. Αυτό προσπάθησε να το περάσει και σε μένα…»
Σημειώνει
χαρακτηριστικά ότι σ’ένα τετράδιο της γιαγιάς της ανακάλυψε και μια χειρόγραφη
συνταγή για μια μοναστική κεραλοιφή του προπάππου της…
Η απόγονος της φημισμένης οικογένειας της Σκοπέλου μιλάει για
τον παππού της τον οποίο περιγράφει με λόγια θαυμασμού και απέραντου σεβασμού:
«Ο πατέρας της γιαγιάς μου ήταν καραβοκύρης, έμπορος με ανοιχτό μυαλό και
τεράστιες εμπειρίες από τα ταξίδια του σχεδόν σ’όλο τον κόσμο. Ο πατέρας του
Καισάριου διετέλεσε πρόξενος της Αγγλίας, με νομικές αρμοδιότητες στη Σκόπελο,
στη Σκιάθο και στη Χιλιοδρόμια (Αλόννησος)».
Το 1453 η Σκόπελος καταλαμβάνεται από Ενετούς και μέχρι το 1538 αποφεύγει την
τουρκική κατοχή. Στα χρόνια της τουρκοκρατίας η Σκόπελος διατηρεί τα προνόμια
που απολάμβανε και επί Ενετών και έχει την τύχη να μην υπάρχει μόνιμος
τούρκικος πληθυσμός στο νησί. Υπολείμματα της ενετικής κυριαρχίας μέχρι και
σήμερα αποτελούν μερικά οικογενειακά ονόματα, λίγα τοπωνύμια και πολλές λέξεις
στο σκοπελίτικο λεξιλόγιο.
«Ο πατέρας Προκόπιος, ο γέροντας στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου είναι ο άνθρωπος
που έχει παίξει καταλυτικό ρόλο στη ζωή μου. Είχε βιώματα από αφηγήσεις γιατί
γνώριζε τις αρχές της οικογένειας Δαπόντε που τον φιλοξενούσε στο Μετόχι της.
Με χαρακτήριζε “ανυπότακτη και ισχυρογνώμων”. Μου είχε πει χαρακτηριστικά τη
ρήση του Ιησού (Κατά Ματθαίον κεφ. Ζ’ στίχοι 1-6): “Μὴν δίνετε τὸ ἅγιον εἰς τὰ
σκυλιὰ καὶ μὴν ρίχνετε ἐμπρὸς εἰς τοὺς χοίρους τὰ μαργαριτάρια σας”. Και εγώ
τελικά το έπραξα πολλές φορές στη ζωή μου…»
Μεσότιτλος: Όνειρο ζωής να αναβιώσω την Ακαδημία Δαπόντε
«Η οικογένεια Δαπόντε είχε δημιουργήσει
σχολείο επί ενετικής κατοχής. Ο πατέρας του Καισάριου έδειξε τεράστιο
ενδιαφέρον για την μόρφωση των Σκοπελιτών και γι’ αυτό φρόντισε την σύσταση
Σχολής στο μοναστήρι στην οποία δίδαξε και ο Όσιος Ιερόθεος ο Ιβηρίτης.
Πειράζει και εγώ που έχω το ίδιο όνειρο να φτιάξω την Ακαδημία Δαπόντε;»
τονίζει για το «στοίχημα ζωής» που έχει βάλει για το άμεσο μέλλον η Μαρία
Κριεζή.
«Προσπάθησα να αναβιώσω την Σχολή στο Μετόχι αλλά εισέπραξα -αντί αμέριστης
στήριξης από τις τοπικές αρχές- ένα Εξώδικο για να μην προχωρήσω στην υλοποίηση
της πρότασής μου. Ακόμα και οι αλλεπάλληλες προσπάθειες μου να ξαναλειτουργήσει
η Μονή δεν ευδοκίμησαν».
Υποθηκευμένη από το
Δημόσιο η τεράστια περιουσία στη Σκόπελο
«Όλη αυτή η πνευματική αλλά και ακίνητη περιουσία έχει περιέλθει
στην κατοχή μου μετά τη διαθήκη της μητέρας μου Μυρσίνης που πέθανε το 1984.
Καταλαμβάνει μια έκταση 600 στρεμμάτων με βοσκοτόπια και γύρω στα 100 στρέμματα
καλλιεργήσιμης γης απέναντι από την πόλη της Σκοπέλου. Πέρα από τον
Ευαγγελισμό, περιλαμβάνεται το εκκλησάκι του Αϊ Γιώργη και μη δασικά οικόπεδα
στην Πάνω Παναγίτσα και στους πρόποδες του δεύτερου μεγαλύτερου βουνού του
νησιού, στο Παλούκι. Δυστυχώς λόγω οικονομικών δυσχερειών μου όλα τα ακίνητα
έχουν υποθηκευτεί εξαιτίας των οφειλών μου στο Ελληνικό Δημόσιο».
Στο σημείο αυτό η 71χρονη απόγονος της οικογένειας Δαπόντε εκφράζει το παράπονο
της για τον Δήμο της Σκοπέλου που –κατά τη γνώμη της- δεν έχει τιμήσει ανάλογα
τους προγόνους της:
«Υπήρχε μια διατηρητέα βυζαντινή βρύση την Κρήνη στον Άγιο Γεώργιο την οποία
προσπάθησαν να τη γκρεμίσουν. Ένα πραγματικό μνημείο που προστατεύεται με
απόφαση του 1971 από την Εφορεία Αρχαιοτήτων. Σας επισημαίνω ότι σ’όλες αυτές
τις τεράστιες ιδιόκτητες εκτάσεις συναίνεσα αφιλοκερδώς να χαραχτούν και να
περάσουν δρόμοι για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας. Φυσικά
δεν έχω εισπράξει ούτε ένα ευχαριστώ από τον Δήμο Σκοπέλου. Ότι πράττω είναι
συνειδητή επιλογή και δεν αναμένω αναγνώριση».
Η Μαρία Κριεζή μας
διηγείται πως έφθασε στο σημείο να αναθέσει την υπόθεση της βαριάς κληρονομιάς
της σε ιδιωτικό ερευνητή:
«Η συνεργασία μας με τον κο Σωκράτη Στρατή προέκυψε όταν μου
απαγόρευσαν ακόμα και την είσοδο στο μοναστήρι που βρίσκεται σε ιδιόκτητη
έκταση μου γιατί κάποιοι ισχυρίζονται ότι δεν είναι δικό μου… Παρά τις
προσπάθειές μου δεν έπαιρνα καμία απάντηση από το Δήμο Σκοπέλου παρόλο που η
ιδιοκτησία είναι αναγνωρισμένη από τα υπουργεία Οικονομικών και Γεωργίας».
Μεσότιτλος: Βορά στα χέρια επιτήδειων η βιβλιοθήκη του Καισάριου Δαπόντε
«Δυστυχώς έχει λεηλατηθεί όλη η βιβλιοθήκη στο κτητορικό μοναστήρι του
Ευαγγελισμού στη Σκόπελο και έχουν κλαπεί γνήσια αντίγραφα των έργων του
Καισάριου Δαπόντε. Είμαι βραδυφλεγής χαρακτήρας εννοώ κάνω υπομονή μέχρι να
φθάσω στην έκρηξη. Ευτυχώς στη ζωή μου έχω άξιους ανθρώπους γύρω μου που βίωσαν
τα παιδικά μου χρόνια στη Σκόπελο: Όπως την Ελένη Οικονομοπούλου και την Μαρία
Σταματέλου που βρίσκεται μόνιμα εγκαταστημένη στην Αμερική».
Ήταν ενδεικτική –όπως υποστηρίζει η τρισέγγονή του- η λαχτάρα του Καισάριου
Δαπόντε να επιστρέψει στο πατρικό του μοναστήρι μια ψυχική ανάγκη που
αποτυπώνεται γλαφυρά στο έμμετρο αφήγημα του με τίτλο «Κήπος Χαρίτων»: «Ελθών
εις την πατρίδα λοιπόν μετά τοσούτους χρόνους και περιστατικά και κόπους
τηλικούτους ευθύς στο Μοναστήριον ανέβηκα της ώρας και ουδέ καν επάτησα τα
χώματα της χώρας».
Εμφανώς συγκινημένη η απόγονος της δεσπόζουσας
ποιητικής μορφής εξωτερικεύει την πικρία της: «Τα παιδιά μου έφυγαν σαν
κυνηγημένα στο εξωτερικό γιατί η βαριά κληρονομιά τους έβαζε εμπόδια ακόμα και
στη καθημερινή επιβίωση τους…»
Κλείνει μάλιστα την παράθεση του διακαή πόθο της για την γραμματολογική
αποκατάσταση του Δαπόντε στην συνείδηση νεότερων λογίων, αναγνωστών του έργου
του αλλά και κατοίκων της Σκοπέλου:
«Σύντομα σκοπεύω να ιδρύσω την “παρέα του Δαπόντε” μια λέσχη με στόχο τη
διάδοση και ανάπτυξη άμεσων ή έμμεσων τεκμήριων για τη ζωή και τη συγγραφή του
σπουδαιότερου στιχουργού του 18ου αιώνα».
Η Ελλάδα υπήρξε μια χώρα με πλούσια σηροτροφική παράδοση και στο παρελθόν το επάγγελμα γνώρισε μεγάλη ακμή. Ωστόσο, σήμερα η καλλιέργεια του μεταξοσκώληκα χαρακτηρίζεται ερασιτεχνική,και ο κλάδος βρίσκεται σε κρίση. Η συνολική παραγωγή ανέρχεται σε 70 τόνους περίπου (στοιχεία 2005), έναντι των 30 τόνων/έτος τα προηγούµενα 15 χρόνια, 72 τόνους το 1983 και 500 τόνους περίπου το 1973. Οι περιοχές εκτροφής είναι οι Νοµοί Έβρου, Χανίων, Βοιωτίας, Σερρών και Λέσβου, µε κυριότερη περιοχή παραγωγής, όµως, τον Έβρο και ειδικότερα τους ∆ήµους Σουφλίου και Ορεστιάδας. Θα μπορούσε η καλλιέργεια του μεταξιού.να προσφέρει ένα καλό ή συμπληρωματικό- εισόδημα στις παρούσες συνθήκες; Ο κλάδος αυτός εμφανίζεται και πάλι ως μια υποσχόμενη και ανταγωνιστική δραστηριότητα, σημειώνει ο καθηγητής στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών κ. Πασχάλης Χαριζάνης, στο «Εγχειρίδιο Σηροτροφίας- η εκτροφή μεταξοσκώληκα, η καλλιέργεια της μουριάς». Με τέσσερις μήνες δουλειάς τον χρόνο τα εισοδήματα ενός εκτροφέα μεταξοσκωλήκων κυμαίνονται από 8.000 έως 30.000 ευρώ, ανάλογα και με τα διαθέσιμα τετραγωνικά μέτρα και τα κουτιά σπόρου που θα καλλιεργήσει. Η επένδυση, σύμφωνα με το Εθνος, εφόσον ο ενδιαφερόμενος διαθέτει μια αποθήκη ή ένα χωράφι για να φυτέψει μουριές, δεν κοστίζει πολύ. Το σημαντικότερο είναι ότι η Ελλάδα κλιματολογικά ενδείκνυται για την εκτροφή μεταξοσκώληκα. Η Κίνα -που ελέγχει το 98% της ευρωπαϊκής αγοράς- διαθέτει το κουκούλι προς 12 δολάρια το κιλό. Σύμφωνα με τους επιχειρηματίες που ασχολούνται χρόνια με την παραγωγή μεταξιού, οι Ελληνες καλλιεργητές έχουν τη δυνατότητα να διεισδύσουν στην αγορά με προϊόντα χαμηλότερου κόστους και να «κερδίσουν» σημαντικό μερίδιο στην αγορά της ΕΕ, πουλώντας σε πιο χαμηλές τιμές το κουκούλι. Βασικές προϋποθέσεις εκτροφής μεταξοσκώληκα είναι να υπάρχουν ο κατάλληλος χώρος, η αναγκαία ποσότητα και η κατάλληλη ποιότητα μορεοφύλλων. Μπορεί να γίνουν και 3 εκτροφές τον χρόνο (μία την άνοιξη, μία αρχές του θέρους και μία νωρίς το φθινόπωρο) ανάλογα με την περιοχή, τις επικρατούσες καιρικές συνθήκες και τον τρόπο διαχείρισης του μορεώνα. Η σηροτροφία σαν επιχειρηματική δραστηριότητα λόγω των κλιματολογικών της απαιτήσεων, είναι κατάλληλη για τα νότια τμήματα των μεσογειακών χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης και από αυτή την άποψη η Ελλάδα μπορεί να θεωρηθεί ως μια από τις πιο κατάλληλες για τη δραστηριότητα αυτή ευρωπαϊκές περιοχές. Συγκεκριμένα: Η σηροτροφία ως παραγωγικός τομέας μπορεί, υπό προϋποθέσεις, να δώσει διέξοδο στον αγροτικό πληθυσμό για τη στήριξη του οικογενειακού εισοδήματος. Αποτελεί γεωργική απασχόληση που δεν απαιτεί υψηλό κόστος εγκατάστασης, γιατί ο ενδιαφερόμενος μπορεί να αξιοποιήσει τις ήδη υπάρχουσες υποδομές (αποθήκες, στάβλους κ.ά.) ή μικρού κόστους ελαφρές κατασκευές τύπου τολ, καθώς και το εργατικό δυναμικό της αγροτικής οικογένειας. Ουσιαστικά, δηλαδή, μπορεί να αποτελέσει ενδιαφέρουσα και συγχρόνως ελπιδοφόρα εναλλακτική επαγγελματική διέξοδο. Βασικές προϋποθέσεις για την εκτροφή μεταξοσκωλήκων είναι να υπάρχει ο κατάλληλος χώρος για την εκτροφή, η αναγκαία ποσότητα και κατάλληλη ποιότητα μορεόφυλλων και καλής ποιότητας και υψηλής αποδοτικότητας μεταξόσπορος. Ο αγρότης επιχειρηματίας που θα αποφασίσει σηροτροφική δραστηριότητα θα πρέπει να εξασφαλίσει τους αναγκαίους χώρους εκτροφής των μεταξοσκώληκων, καθώς και δικιά του παραγωγή μορεόφυλλων, που αποτελούν την αποκλειστική τροφή των μεταξοσκώληκων, με την εγκατάσταση σύγχρονου μορεολίβαδου. Να σημειωθεί ότι ένα στρέμμα μορεολίβαδου παράγει περίπου 2 με 3 τόνους μορεόφυλλων. Για κάθε «κουτί»εκτροφής απαιτούνται συνολικά περίπου 500 κιλά μορεόφυλλα. Κάθε σφραγισμένο κουτί που παίρνει ο παραγωγός είναι βάρους 16 γραμμαρίων, από το οποίο θα εκκολαφθούν σχεδόν 20.000 ματαξοσκώληκες.
Στο κλάδωμα
Χρήσεις και προϊόντα Πρώτη ύλη και στη βιομηχανία καλλυντικών Το κουκούλι του μεταξοσκώληκα πλέον στη σημερινή εποχή δεν γίνεται μονάχα κλωστή, αλλά συμβάλλει και στην παραγωγή καλλυντικών. Στην αγορά υπάρχουν μάσκες ομορφιάς με πρωτεΐνες μεταξιού, καθώς και ειδικά γάντια φτιαγμένα από κουκούλι, καθώς και ρούχα από κουκούλι. Οι μεγαλύτερες πολυεθνικές εταιρείες καλλυντικών παγκοσμίως έχουν το μετάξι ως το βασικότερο συστατικό για τα καλλυντικά τους. Διότι ο μεταξοσκώληκας εκκρίνει μια πρωτεΐνη που ονομάζεται σερικίνη, η οποία ευθύνεται για την αναζωογόνηση και τη διατήρηση της νιότης στο ανθρώπινο δέρμα. Το συστατικό αυτό χρησιμοποιείται σε μερικά από τα πιο ακριβά καλλυντικά. Μάλιστα η ευεργετική ιδιότητα της σερικίνης ανακαλύφθηκε κατά λάθος, διότι παρατηρήθηκε ότι οι εργάτριες που δούλευαν στα αναπηνιστήρια είχαν πολύ νεανικά πρόσωπα και αυτό οφειλόταν στη σερικίνη, που περιεχόταν στον ατμό από το ζεστό νερό. Οι ανάγκες του μεταξοσκώληκα σε μορεόφυλλα Για την εκτροφή των μεταξοσκωλήκων ενός κουτιού των 20.000 αβγών πολυυβριδίων χρειάζονται 500 κιλά περίπου μορεόφυλλα. Οι ανάγκες για κάθε ηλικία σε μορεόφυλλα κατανέμονται ως εξής: 1η ηλικία 2 kg 2η ηλικία 8 kg 3η ηλικία 20 kg 4η ηλικία 80 kg 5η ηλικία 390 kg (σύνολο 500 kg) Από τα πιο πάνω στοιχεία φαίνεται ότι οι ανάγκες των μεταξοσκωλήκων σε μορεόφυλλα αυξάνονται πολύ όσο οι μεταξοσκώληκες μεγαλώνουν. Ετσι, στην τελευταία ηλικία χορηγείται το 70% περίπου της συνολικής ποσότητας μορεοφύλλων που χρειάζεται για την εκτροφή τους. Και εύλογα τις ημέρες εκείνες απαιτούνται και τα περισσότερα εργατικά χέρια (δηλαδή όλη η οικογένεια ασχολείται με το τάισμα του μεταξοσκώληκα). Οι μεταξοσκώληκες διατρέφονται συνεχώς και μόνο στη διάρκεια του ύπνου δεν λαμβάνουν τροφή. Γι' αυτό θα πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους συνέχεια φρέσκα φύλλα για να μη καθυστερήσει η ανάπτυξή τους. Τα φύλλα στις πρώτες ηλικίες (μέχρι την 3η) χορηγούνται κομμένα σε μικρά κομμάτια, από 1 μέχρι 5 εκατοστά. Ο κύριος λόγος του τεμαχισμού των φύλλων είναι η διευκόλυνση διατροφής του μεταξοσκώληκα. Στην 4η ηλικία χορηγούνται ολόκληρα φύλλα και στην 5η ηλικία η τροφοδότηση μπορεί να γίνει και με ολόκληρους βλαστούς. Τρία ταΐσματα την ημέρα είναι αρκετά, αν χορηγείται η σωστή ποσότητα μορεοφύλλων και αν στους χώρους που γίνονται οι εκτροφές υπάρχουν κατάλληλες συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας. Η κάλυψη των εκτροφών με φύλλα πλαστικού (πολυαιθυλενίου) βοηθά ώστε να μη στεγνώνουν γρήγορα τα φύλλα κυρίως στις πρώτες ηλικίες που χορηγούνται τεμαχισμένα. Στην 4η και 5η ηλικία η κάλυψη με πλαστικό δεν είναι απαραίτητη γιατί τα μορεόφυλλα χορηγούνται ολόκληρα και δεν στεγνώνουν γρήγορα. Οπως σημειώνει ο κ. Χαριζάνης στο Εγχειρίδιο Σηροτροφίας: Στη χώρα μας χρησιμοποιούνται για τις εκτροφές μεταξοσκώληκα αβγά λευκών υβριδίων κατάλληλων για εαρινή, θερινή και φθινοπωρινή εκτροφή πρόσφατων και αποδοτικών διασταυρώσεων. Τα αβγά αυτά (μεταξόσποροι) είναι υψηλών αποδόσεων σε βάρος κουκουλιού και ιδιαίτερα σε μετάξι.
Κουκούλια
Πλεονεκτήματα Με τα πολυυβρίδια εκτρέφονται μεταξοσκώληκες που εμφανίζουν αξιόλογα προσόντα, όπως: α) μεγάλη παραγωγή σε χλωρά κουκούλια (άνω των 30 κιλών από ένα κουτί των 20.000 αβγών), β) μεγάλη απόδοση σε μετάξι (από 5,5 - 6 κιλά χλωρά κουκούλια παίρνουμε ένα 1 κιλό μετάξι), γ) οι κάμπιες τους εμφανίζουν μεγάλη αντοχή στις ασθένειες, η δε εκτροφή τελειώνει μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα (26 - 30ημέρες), πράγμα που μειώνει σημαντικά το κόστος της παραγωγής. Με την εκτροφή των μεταξοσκωλήκων, μέσα σε 30 περίπου ημέρες, εξασφαλίζεται ένα πολύ καλό εισόδημα για τον παραγωγό και μάλιστα σε μια εποχή που στις περισσότερες περιπτώσεις δεν υπάρχει άλλο εισόδημα από άλλα γεωργικά προϊόντα. Οι ανάγκες σε επιφάνεια και όγκο για την εκτροφή των μεταξοσκωλήκων, για ένα κουτί των 20.000 αβγών κατανέμονται ανάλογα με την ηλικία των προνυμφών όπως φαίνονται. Ο άνετος χώρος παραμονής και ανάπτυξης των μεταξοσκωλήκων, έχει μεγάλη σημασία για την ομαλή πορεία και απόδοση της εκτροφής. Είναι προφανές ότι στις μικρές ηλικίες μεταξοσκωλήκων, οι ανάγκες σε χώρο και όγκο είναι μικρές. Μόνο για λίγες ημέρες χρειάζεται μεγάλη επιφάνεια και όγκο, όσο δηλαδή διαρκεί η 5η ηλικία της προνύμφης (8-10 μέρες). Η διαδικασία εκτροφής Ο μικρός μεταξοσκώληκας από την ώρα που θα εκκολαφθεί μέχρι τη στιγμή που θα πλέξει το κουκούλι (φούσκα) θα περάσει από 5 στάδια που αποκαλούνται ηλικίες και διαχωρίζονται μεταξύ τους από ένα ενδιάμεσο στάδιο που ονομάζεται ύπνος. Συνολικά, επομένως, ο μεταξοσκώληκας μέχρι να πλέξει το κουκούλι χρειάζεται να βιώσει 5 ηλικίες και 4 ύπνους. Ο μεταξοσκώληκας χρειάζεται συνολικά περίπου 30 ημέρες για να τραφεί πλήρως. Κατά τη διάρκεια της πρώτης ηλικίας, ο μεταξοσκώληκας είναι πολύ μικρός και μαύρος. Τρώει συνέχεια μονάχα λεπτοκομμένα μορεόφυλλα και κάθε μέρα αυξάνει σε μέγεθος αρκετά. Το δέρμα του δεν αναπτύσσεται αναλογικά με το υπόλοιπο σώμα. Ετσι, έπειτα από περίπου 4 με 5 ημέρες, το δέρμα του έχει αναπτυχθεί πλήρως, ενώ το σώμα του ακόμα μπορεί και αναπτύσσεται. Ως συνέπεια, σταματάει να τρώει, βγάζει μερικά μεταξονήματα από το στόμα του με τα οποία στερεώνει τα πόδια του πάνω σε μερικά σταθερά σημεία και, αφού σηκώσει το κεφάλι προς τα πάνω, μένει στη θέση αυτή χωρίς να κουνηθεί για 1-2 μέρες περίπου. Το στάδιο αυτό ονομάζεται πρώτος ύπνος. Μόλις τελειώσει αυτή η φάση, ο μεταξοσκώληκας πάει στο στάδιο της δεύτερης ηλικίας που κρατάει 4 μέρες και όπου το μόνο που συμβαίνει μέχρι να αρχίσει το στάδιο της τρίτης ηλικίας, που διαρκεί 4 με 5 μέρες, είναι ο δεύτερος ύπνος. Με τον ίδιο τρόπο ολοκληρώνονται και οι πέντε ηλικίες, δηλαδή η φάση της εκτροφής, που διαρκεί μέχρι 30 μέρες.
ΚΟΥΚΟΥΛΙΑ-ΒΡΑΣΜΕΝΑ-«ΜΠΙΤΖΕΚΙΑ»
Στάδιο κλαδώματος Μετά όμως από την εκτροφή αρχίζει το στάδιο του κλαδώματος. Οι μεταξοσκώληκες αναρριχώνται στα κλαδιά του πουρναριού που έχουν τοποθετηθεί πάνω στα κρεβάτια για να πλέξουν το κουκούλι τους. Ο μεταξοσκώληκας εκκρίνει από τους δύο μεταξογόνους αδένες του το μετάξι και με κινήσεις ακριβείας του σώματός του πλέκει το κουκούλι. Το πλέξιμο γίνεται από έξω προς τα μέσα, με συνέπεια ο μεταξοσκώληκας να παγιδεύεται μέσα στη φούσκα, ενώ προοδευτικά αλλάζει μορφή σε χρυσαλίδα. Το πλέξιμο του κουκουλιού επιτυγχάνεται σε 12 μέρες στο απόλυτο σκοτάδι και χωρίς κανέναν εξωτερικό ερεθισμό. Την επόμενη μέρα μετά τις 12 μέρες ξεκινάει το μάζεμα των κουκουλιών από τα κλαδιά. Το ξεκλάδωμα κρατάει 2-3 μέρες περίπου. Τα κουκούλια ψήνονται σε ειδικό φούρνο για 2 ώρες στους 180 βαθμούς Κελσίου. Μετέπειτα πρέπει να αεριστούν για να στεγνώσουν και κατόπιν μεταφέρονται στο απινηστήριο, όπου θα βγει από το κουκούλι η κλωστή. Που θα απευθυνθώ Εργαστήριο Σηροτροφίας Μελισσοκομίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Διευθυντής είναι ο καθηγητής κ.Πασχάλης Χαριζάνης. Τηλέφωνο: 210- 5294561 fax: 210- 3466692 e-mail: melissa@aua.gr Διεύθυνση: Ιερά Οδός 75, Τ.Κ. 11855, Αθήνα Πηγή:ΗΜΕΡΗΣΙΑ Εικόνες www.artofsilkmuseum.gr
Η Χαλκιδική δεν είναι μόνο, δαντελωτές και όμορφες παραλίες .Κάθε επισκέπτης, θα μπορούσε να επισκεφθεί τα αρχαιολογικά της μνημεία, που σώζονται σε διάφορες περιοχές της . Βρήκαμε στο site του Δήμου Αριστοτέλη ενημερωτικό, για το Κάστρο Νέπωσι και σας το παραθέτουμε
Φωτ.Σ.Νούτσιας
Νοτιοδυτικά του οικισμού Παλαιοχώρι, στην κορυφή ενός απόκρημνου λόφου στην ευρύτερη περιοχή με το τοπωνύμιο Νέπωσι, βρίσκεται το Καστέλι. Ο λόφος βρέχεται περιμετρικά από τα νερά του ρεύματος Παλαιοχωρινός Λάκκος, παραποτάμου του Χαβρία, του ποταμού της Ορμύλιας. Υπάρχει μόνο ένα στενό και δύσβατο μονοπάτι που συνδέει τον δυσπρόσιτο λόφο με το βουνό που εκτείνεται στα ανατολικά του. Παρ’ όλα αυτά, το κάστρο δεν είναι ευδιάκριτο από απόσταση, διότι γύρω του υψώνονται μεγαλύτεροι ορεινοί όγκοι, το φυσικό ανάγλυφο είναι ιδιαίτερα έντονο και η βλάστηση οργιώδης.
Φωτ.Σ.Νούτσιας
Τις περισσότερες πληροφορίες για το Καστέλι τις αντλούμε από την 10η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής, η οποία πραγματοποίησε εδώ ανασκαφικές έρευνες το 1998 και το 2003, υπό την εποπτεία τουαρχαιολόγου Ιωακείμ Αθ. Παπάγγελου. Οι έρευνες έδειξαν ότι το οχυρωματικό περιτοίχισμα του ενός περίπου χιλιομέτρου από αργούς (ακατέργαστους) λίθους και ασβεστοκονίαμα που περιβάλλει το κάστρο και σώζεται σε ύψος μέχρι και 4 μέτρων, περιλαμβάνει πιθανότατα τρεις οικοδομικές φάσεις: Μια κατά την παλαιοχριστιανική περίοδο που μάλλον καταστράφηκε από σεισμό, μια κατά την μεσοβυζαντινή περίοδο και πιθανότατα μια τρίτη, επισκευαστική φάση.
Φωτ.Βικιπαίδεια
Το κάστρο καταλαμβάνει μια έκταση περίπου 15 στρεμμάτων και στο εσωτερικό του, στο δυτικό τμήμα, υπήρχε οικισμός. Υπήρχε, επίσης, ξυλόστεγος ναός του 6ου αιώνα σε ρυθμό τρίκλιτης βασιλικής, με μαρμάρινο τέμπλο και καμαροσκέπαστο υπόγειο τάφο δύο κλινών κάτω από τον νάρθηκα. Εντοπίστηκαν πολλές ταφές της μεσοβυζαντινής περιόδου τόσο μέσα στο ναό, όσο και γύρω από αυτόν. Ο ναός πιθανόν καταστράφηκε από σεισμό, αλλά αργότερα –ίσως τον 10ο αιώνα–, αναστηλώθηκε. Η μερική ανασκαφή έδειξε, επίσης, ότι μέχρι την οριστική του εγκατάλειψη επισκευάστηκε ακόμη δύο φορές.
Φωτ.Σ.Νούτσιας
Οι αρχαιολογικές έρευνες μας έδωσαν πολύτιμες πληροφορίες για το μνημείο και για το χώρο. Τα χειροποίητα όστρακα (κεραμικά θραύσματα) που ανακαλύφθηκαν μαρτυρούν εγκατάσταση στην περιοχή από τους προϊστορικούς χρόνους. Αλλά τα ευρήματα δεν περιορίζονται στα προϊστορικά όστρακα. Από τα ελληνιστικά όστρακα και τα ρωμαϊκά νομίσματα που βρέθηκαν συνάγεται ότι ο χώρος κατοικείτο τόσο κατά την ελληνιστική περίοδο όσο και κατά την ρωμαιοκρατία.
Φωτ.Βικιπαίδεια
Η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως και νομίσματα του αυτοκράτορα Αναστασίου και του Ιουστινιανού από τα οποία συμπεραίνεται ότι η κατοίκηση της περιοχής συνεχιζόταν και κατά τον 5ο και 6ο αιώνα. Τέλος, βρέθηκαν κεραμικά θραύσματα που είχαν υποστεί εφυάλωση, μια τεχνική βάσει της οποίας τεκμηριώνεται και ανθρώπινη εγκατάσταση στο χώρο κατά τον 14ο αιώνα. Τότε θα πρέπει να συνέβη η καταστροφή και εγκατάλειψη του κάστρου, γεγονός που ίσως συνδέεται με την ίδρυση του οικισμού του Παλαιοχωρίου, που αρχίζει να εμφανίζεται στις ιστορικές πηγές, ακριβώς εκείνη την περίοδο. Ο Ιωακείμ Παπάγγελος μας πληροφορεί και για τις δύο επιγραφές που βρέθηκαν στα ερείπια του ναού. Η πρώτη είναι του 6ου αι. και μάλλον προέρχεται από τον καμαροσκέπαστο υπόγειο τάφο του νάρθηκα και έχει ως εξής:
+Mνιμίον Ἠου-
άννου υἡοῦ Εὐ-
τροπίου, εἴ τις
δὲ εὐρεθῖ τί-
θον παρὰ γνό-
σεoς ἐμοῦ, δόσι
λόγον τοῦ Θ(εο)ῦ ἐν ἡ-
μέρ(ᾳ) κρίσεος+
Η επιγραφή μιλάει για κάποιον Ιωάννη ο οποίος ενταφιάστηκε στο συγκεκριμένο σημείο και είναι μάλλον κακογραμμένη και ανορθόγραφη. Από ένα χάλκινο δακτυλίδι, όμως, που βρέθηκε εκεί, χαρακτηριστικό των μεσοβυζαντινών χρόνων, φαίνεται ότι ο τάφος χρησιμοποιήθηκε εκ νέου εκείνη την περίοδο. Από τη δεύτερη επιγραφή , η οποία είναι περισσότερο σημαντική, διασώθηκε το δεξί μισό. Πιθανότατα σχετίζεται με την επισκευή του κάστρου κατά την μεσοβυζαντινή περίοδο και αναγράφει τα εξής:
220px-Ostrakon_in_Palaiochori
[... θεο]φύλακτον κάστρον
[... πανε]υτυχοῦς
[... Kωνσταντίν]ου καὶ Zωής
[...] Mιχαὴλ πατρι [κίου...] τούτους του[ς]
[... ἔτου]ς ´SYK[S´]
Το έτος ´SYK[S´] είναι το 917/918, η περίοδος συμβασιλείας του Kωνσταντίνου Ζ´ του Πορφυρογέννητου, ο οποίος ήταν ανήλικος, με την μητέρα του Zωή Kαρβονοψίνα. Το όνομα Mιχαήλ πρέπει να αναφέρεται σε γνωστό πατρίκιο ο οποίος έζησε τη συγκεκριμένη εποχή και πρέπει να είχε σχέση με τη διοίκηση της περιοχής, ή να φρόντισε για την επισκευή του κάστρου. Και μόνο το ενδιαφέρον των ευγενών για το κάστρο δηλώνει τη σημασία του για την περιοχή. Πιθανότατα να αποτελούσε σημαντικό κρίκο στο αμυντικό δίκτυο της αυτοκρατορίας, αφού είναι γνωστό ότι η Χαλκιδική, ιδιαίτερα κατά το δεύτερο μισό του 10ου αι. αποτέλεσε στόχο βουλγαρικών επιδρομών.
ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΟΝΤΑΣ ΤΑ ΤΕΙΧΗ
Φωτ.Σ.Νούτσιας
Η προσέγγιση του τείχους και του κάστρου γίνεται μέσω χωματόδρομου και περιπατητικού μη σηματοδοτημένου μονοπατιού. Ακολουθώντας τον κεντρικό δρόμο που συνδέει το Παλαιοχώρι με τη Μεγάλη Παναγιά θα δείτε σε λιγότερο από 3 χιλιόμετρα στα αριστερά σας τις ταμπέλες για την ευρύτερη περιοχή που ονομάζεται Νέπωσι. Ο αρχικά ανηφορικός χωματόδρομος είναι βατός και σε 450 μ. περίπου θα συναντήσετε νέα βυσσινί ταμπέλα που θα σας δείχνει να ακολουθήσετε τον αριστερό κλάδο του χωματόδρομου.
Φωτ.Σ.Νούτσιας
Συνεχίστε και σε λιγότερο από 3 χλμ. θα συναντήσετε στα αριστερά σας ξύλινο παρατηρητήριο. Ανεβείτε στη μικρή σκάλα και θα δείτε απέναντί σας το μεγαλύτερο μέρος του πέτρινου τείχους του κάστρου. Για να φτάσετε δίπλα του θα πρέπει να βρείτε λίγα μέτρα πιο κάτω το μη σηματοδοτημένο μονοπάτι το οποίο πρώτα κατηφορίζει στη ρεματιά και στη συνέχεια ανηφορίζει προς το Καστέλι.
Ο πολιτισμός της Ελλάδας υπάρχει παντού, αρκεί να θέλεις να τον γνωρίσεις.