Η ΠΥΡΠΟΛΗΣΗ ΚΑΙ ΛΕΗΛΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙΟΥ
Περι τό μεσονύκτιον τής 14ης Αυγούστου (1948) πολυμελής συμμορία έπέδραμε κατά του Παλαιοχωρίου ανατολικώς Άρναίας. Παρά τήν προβληθΕΐσαν άντίστασιν ύπό τών άνδρών τοϋ σταθμού Χωροφυλακής και τής ΜΑΥ, οι συμμορίται είσ•ήλθον είς τόν χωρίον και προέβησαν εις τήν λεηλασίαν ΟΙΚΙών και καταστημάτων, καταστροφάς και έμπρησμούς, παραδώσαντες εις Τό πύρ άνω Τών όγδοήκοντα οΙκιών. Κατά τάς διεξαχθείσας συμπλοκάς έφονεύθησαν 2 χωροφύλακες και 4 άνδρες MAY, Ετραυματίσθησαν 10 άνδρες ΜΑY και 2 γυναίκες και απήχθησαν 10 χωρικοί. Κατά τήν άποχώρησίν των οι συμμορϊται έγκατέλειψαν 6 νεκρούς.
"Ο Ελληνικός Στρατός κατά τον αντισυμμοριακόν αγώνα (1946-1949), Επιχειρήσεςι του ΄Γ Σώματος Στρατού (1947-1949), εκδ. Διεύθυνση Ιστορίας Σταρτού, 1976"
✅ Εκείνοι την αποφράδα ημέρα, επιπλέον των απωλειών που είχε ο Ελληνικός Στρατός, υπήρξαν 6 σκοτωμένοι/καμένοι κάτοικοι:
ο Αθανάσιος Γεωρ. Σιώκος, ο Γεώργιος Χρισ. Πολύζος, ο Αστέριος Εμμαν. Σίσυλας με την κουνιάδα του Πηνελόπη Ν. Ράϊκου (κάηκαν ζωντανοί), ο Κων/νος Αθαν. Αραμπατζης, ο Νικόλαος Αγγ. Βλαχός
ΚΑΙ 91 πυρπολημένα/κατεστραμμένα ολοσχερώς σπίτια.
Ήταν κίνηση αντιπερισπασμού των Συμμοριτών του "Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδος" (Κομμουνιστές, Σλαβόφωνοι κ.α.), ο οποίος στον κίνδυνο εγκλωβισμού των δυνάμεων τους στο μέτωπο της Πίνδου (Γράμμος-Βίτσι), μετά την επιτυχή επιχείρηση Κορωνίς (έναρξη 14 Ιουνίου 1948) των κυβερνητικών δυνάμεων (Ελληνικός Εθνικός Στρατός), προχώρησε σε καταστροφές χωριών στην υπόλοιπη ελληνική επικράτεια
Μετά την ΜΗ ΑΠΟΔΟΧΗ του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ από τους κατοίκους της ΒΑ Χαλκιδικής το σώμα των ανταρτών/συμμοριτών προβαίνει σε βίαιες λεηλασίες προς αναζήτηση τροφής και εφοδίων (πλιάτσικο) ακόμη και στο Άγιο Όρος
Ενδεικτικά αναφέρονται τα εξής ΚΑΙ στο Άγιο Όρος:
-> Η πρώτη σοβαρή διείσδυση στον Άθω έγινε στις 23 Απριλίου 1947,
από 42 μαχητές και μαχήτριες του ΔΣΕ με επικεφαλής τον Κώστα Παπαγεωργίου (Παπαγιώργη). Απομόνωσαν τους χωροφύλακες του σταθμού της Δάφνης και κατέλαβαν το τελωνείο και το ταχυδρομείο. Το μεσημέρι της επόμενης μέρας, αφού συγκέντρωσαν τρόφιμα, είδη ένδυσης και υγειονομικό υλικό επιτάξανε το πετρελαιοκίνητο «Άγιος Νικόλαος» και προσπάθησαν να περάσουν στην Αρκούδα της Χαλκιδικής. Καταδιώχθηκαν όμως από χωροφύλακες και υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν μέρος των εφοδίων που είχαν συγκεντρώσει. Σύμφωνα με τη Χωροφυλακή οι απώλειες του ΔΣΕ ήταν δύο νεκροί και δύο τραυματίες. Αντίθετα μαχητές της ομάδας Παπαγεωργίου σε μεταγενέστερες αφηγήσεις τους βεβαίωναν ότι δεν είχαν απώλειες.
Στις 22 Απριλίου 1948 τμήματα του ΔΣΕ εμφανίστηκαν στο «σέρβικο» μοναστήρι του Χιλανδαρίου και στη 5 Αυγούστου στη μονή Εσφιγμένου.
-> Η ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΚΑΡΥΩΝ 16/10/1948
Η σημαντικότερη όμως μάχη ήταν αυτή που διεξάχθηκε την αυγή της 16/10/1948 από 100 περίπου ένοπλους αντάρτες που ήταν τμήμα της VI Μεραρχίας του ΔΣΕ.
(!!!) Ημερόδρομος 2017 : Επιχειρήσεις μόνο για εξεύρεση τροφίμων
"Τον Οκτώβριο του 1948, παραμονή της γιορτής του Αγίου Διονυσίου, έγινε η μεγαλύτερη μάχη στο Άγιον Όρος στη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου. Τετρακόσιοι άνδρες και γυναίκες του ΔΣΕ περικύκλωσαν τις Καρυές. Κύριοι στόχοι τους ήταν το διοικητήριο μέσα στο οποίο βρισκόταν ο πολιτικός διοικητής Π.Παναγιωτάκος και το κτίριο της υποδιεύθυνσης Χωροφυλακής. Στόχος τους ήταν η συγκέντρωση τροφίμων και η μεταφορά τους στον Κάκαβο όπου βρισκόταν η κύρια δύναμη της 6ης Μεραρχίας του ΔΣΕ. Σύμφωνα με τη Χωροφυλακή στις συγκρούσεις τραυματίστηκε ένας χωροφύλακας , ενώ από τους μαχητές του ΔΣΕ σκοτώθηκαν δύο και τραυματίστηκαν πέντε, ανάμεσά τους και ο Κώστας Παπαγεωργίου.
Οι μαχητές και οι μαχήτριες του ΔΣΕ έμειναν στις Καρυές 36 ώρες. Τροφές πήραν από τις μονές Βατοπεδίου και Ιβήρων, καθώς και από κελιά της περιοχής. Ακόμη έκαναν αναγκαστική στρατολόγηση πολλών λαικών εργατών.
Κατά την υποχώρησή τους από την χερσόνησο του Άθω δέχθηκαν επίθεση από αεροσκάφη της Πολεμικής Αεροπορίας και από πλοία του Πολεμικού Ναυτικού, με αποτέλεσμα να υποστούν μεγάλες απώλειες και να χάσουν σημαντικές ποσότητες από τα τρόφιμα που μετέφεραν. Επίσης πολλά τρόφιμα βρέθηκαν σε κρύπτες όπου τα είχαν φυλάξει οι αντάρτες. Στην «Καθημερινή» της 20ης Οκτωβρίου 1948 δημοσιεύτηκε η παρακάτω είδηση, γραμμένη στη γλώσσα της εποχής: «Κατά την εξερεύνησιν της περιοχής νοτίως του ακρωτηρίου Αράπης του Άθω ανευρέθησαν 2000 οκάδες ελαίου και 400 οκάδες σάπωνος κεκρυμμέναι υπό των συμμοριτών εις την άμμον. Τα ανευρεθέντα είδη θα διανεμηθούν εις τον πληθυσμόν».
Οκτώ ημέρες μετά στις 28 Οκτωβρίου μια άλλη είδηση που δημοσιεύεται στην ίδια εφημερίδα αναφέρεται στις απώλειες του ΔΣΕ: «Κατά τηλεγράφημα εκ Πολυγύρου Χαλκιδικής εις Άγιον Νικόλαον ανευρέθη υπο των εθνικών δυνάμεων πρόσφατος ομαδικός τάφος συμμοριτών. Καθ’ ομολογίαν του παραδοθέντος Αλεξάνδρου Καραμπάστου του συγκροτήματος Παπαγεωργίου, πρόκειται περί φονευθέντων συμμοριτών του συγκροτήματος τούτου, το οποίον κατά τας τελευταίας συμπλοκάς υπέστη μεγάλη πανωλεθρία άνευ προηγουμένου». "
-> ΕΠΙΔΡΟΜΕΣ ΚΑΙ ΑΜΥΝΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ
Στις 22/4/1948 30 αντάρτες εισήλθαν στο ΑΟ και λεηλάτησαν την
Ι. Μ. Χιλιανδαρίου.
Στις 5/8/1948 ο καπετάν Παπαγεωργίου με ομάδα από ενόπλους
λεηλάτησε την Ι. Μ. Εσφιγμένου.
Στις 18/10/1948 ο καπετάν Παπαγεωργίου λεηλάτησε την Ι. Μ.
Καρακάλλου.
Στις 8/11/1948 ο καπετάν Παπαγεωργίου λεηλάτησε την Ι. Μ.
Φιλοθέου.
Στις 17/11/1948 ο καπετάν Παπαγεωργίου προσπάθησε να
λεηλατήσει την Ι. Μ. Ζωγράφου (Βουλγάρικο) η επίθεση αυτή αποκρούστηκε από
δύναμη της Χωροφυλακής που φρουρούσε την Μονή (ο λόγος που φρουρείτε ειδικά η
Βουλγάρικη Μονή πιο επιμελώς είναι καταφανής, μια ενδεχόμενη λεηλασία της θα
έδινε αφορμή να εγείρουν αξιώσεις οι Βούλγαροι για διεθνοποίηση του ΑΟ).
Όλο το 1948 η κατάσταση στο ΑΟ ήταν ρευστή.
Στις 3/12/1948 το ΓΕΣ ζήτησε την εκκαθάριση της περιοχής και
προς τούτο ενισχύθηκαν με δυνάμεις Χωροφυλάκων και εφόδια. Μετά την ενίσχυσή
τους οι Χωροφύλακες επιτέθηκαν και αιφνιδίασαν τις αντάρτικες ομάδες, με τον
τρόπο αυτό επιτεύχθηκε η εκκαθάριση του ΑΟ από τις δυνάμεις του ΔΣΕ.
Ταυτόχρονα οχυρώθηκε το στενό του Ξέρξη από δύναμη Στρατού
Χωροφυλακής και ΜΑΔ, ενώ πλοία του στόλου περιπολούσαν στην περιοχή.
Το 1949 έμεινε ισχυρή δύναμη Χωροφυλακής από 160 αξιωματικούς
και οπλίτες και 40 ΜΑΔ, εφεδρικά δε είχαν οργανωθεί μεταβατικά αποσπάσματα που
περιπολούσαν στην περιοχή. Από το καλοκαίρι του 1949 η δύναμη αυτή άρχισε να
μειώνεται.
Στις 10/6/1949 μια δύναμη από 150 ενόπλους του ΔΣΕ με
επικεφαλής τον ο καπετάν Παπαγεωργίου προσπάθησε να εισβάλει στο ΑΟ αλλά
αποκρούστηκε στο στενό του Ξέρξη. Κατά την επίθεση οι αντάρτες κατέλαβαν 2
φυλάκια στο χωριό Νέα Ρόδα που τα αποτελούσαν ΜΑΔ. Οι επιτιθέμενοι μπήκαν στο
χωριό Νέα Ρόδα πήραν τρόφιμα και ζώα, αλλά στις 3 μ.μ. αναγκάστηκαν να
υποχωρήσουν προς Γομάτι υπό τους κανονιοβολισμούς του Φ Τ 12 και του ν/κ
Κάλυμνος. Στη συνέχεια ανέλαβε η αεροπορία.
Με την μάχη αυτή έκλεισε για το ΑΟ το κεφάλαιο εμφύλιος, δεν
υπήρξε άλλη ενόχληση του Άθωνα από τον ΔΣΕ.
Ο πρωταγωνιστής των αντάρτικων επιθέσεων ο καπετάν
Παπαγεωργίου συνελήφθη στις 8/1/1950 στο χωριό Μεγάλη Παναγιά και εκτελέστηκε.
η Αιμοσταγής δράση του Κώστα Παπαγεωργίου και των Συμμοριτών του στην Χαλκιδική στα 1947-1949
Περιοδικό Πολύγυρος, τ.80, Απρίλιος-Ιούνιος 2015, σελ.22
✅ Στο "Ο Ελληνικός Στρατός κατά τον αντισυμμοριακόν αγώνα (1946-1949), Επιχειρήσεςι του ΄Γ Σώματος Στρατού (1947-1949), εκδ. Διεύθυνση Ιστορίας Σταρτού, 1976" υπάρχουν αρκετά στοιχεί για τις επιχειρήσεις του Ελληνικού Στρατού στην Περιοχή του Παλαιοχωρίου αλλά και το γεγονός της πυρπόλησης και λεηλασίας του.
Περισσότερα στο:
Γερμανική Κατοχή - Εθνική Αντίσταση - Εμφύλιος