Συνθῆκαι Ἀμύνται τῶι Ἐρριδαίου καὶ Χαλκιδεῦσι· συμμάχους

Βρέθηκε το 1844 στα ερείπια της αρχαίας Ολύνθου στη Χαλκιδική. Εστάλη από τον Αυστριακό πρόξενο της Θεσσαλονίκης στη Βιέννη και βρίσκεται εκεί, στο Μουσείο Τέχνης (Kunsthistorische Museum).

Έκδ. M. N. Tod, Greek Historical Inscriptions, ΙΙ, Oxford 1948, 111. Μ. B. Chatzopoulos, Macedonian Institutions under the Kings, II, Mελετήματα 22, Athens 1996, 1. P. J. Rhodes & R. Osborne, Greek Historical Inscriptions. 404-323 BC., Oxford 2003, 91.

 390-380 π.Χ.

πλευρά Α Συνθῆκαι πρὸς Ἀμύνταν τὸν Ἐρριδαίο. Συνθῆκαι Ἀμύνται τῶι Ἐρριδαίου καὶ Χαλκιδεῦσι· συμμάχους εἶν ἀλλήλοισι κατὰ πάντας ἀνθρώπου[ς] ἔτεα πεντήκοντα. ἐάν τις ἐπʼ Ἀμύν-[5] ταν ἴηι ἐς τὴ̣[ν χώρην ἐπὶ π]ολέμοι [ἢ] ἐπὶ Χα[λκιδέας, βοηθ]εῖν Χαλκιδ̣έ- [ας] Ἀμύ̣̣[νται καὶ Ἀμύνταν Χαλκιδεῦσιν - - -]   πλευρά Β ἐ̣ξαγωγὴ δʼ ἔστω καὶ πίσσης καὶ ξύλων, ο̣ἰκοδομιστηρίωμ πάντων, ναυπηγη- σ̣ίμων δὲ πλὴν ἐλατίνων, ὅ τι ἂμ μὴ τὸ κοινὸν δέηται, τῶι δὲ κοινῶι καὶ τούτων εἶν ἐξαγωγήν, εἰπόντας Ἀμύνται πρὶν ἐξ-[5] άγειν, τελέοντας τὰ τέλεα τὰ γεγραμμέν[α]. καὶ τῶν ἄλλων ἐξαγωγὴν δὲ εἶν καὶ δια- {α}γωγήν, τελέουσιν τέλεα καὶ Χαλκιδεῦ- σι ἐκγ Μακεδονίης καὶ Μακεδόσιν ἐκ̣ Χαλκιδέων. πρὸς Ἀμφιπολίτας, Βοττ[ι]-[10] αίους, Ἀκανθίους, Μενδαίους μὴ π[οιεῖ]- [σ]θ̣αι φιλίην Ἀμύνταμ μηδὲ Χαλκιδ[έας] [χωρὶ]ς ἑκατέρους, ἀλλὰ μετὰ μιᾶ̣[ς γνώ]- [μης, ἐὰν ἀ]μφοτέροις δοκῆι, κοιν[ῆι] [προσθέσθαι ἐκε]̣ί̣νους. ὅρκος συμμ[αχί]-[15] [ης· φυλάξω τὰ συγκεί]μενα Χαλκιδ̣[εῦ]- [σι, καὶ ἐάν τις ἴηι ἐπʼ Ἀμ]ύνταν [ἐς] [τὴν χώρην ἐπὶ πολέμοι, βοηθήσω Ἀμ]ύν[ται] - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Συνθήκη με τον Αμύντα του Ερριδαίου. Συνθήκη με τον Αμύντα του Ερριδαίου και τους Χαλκιδείς· να είναι σύμμαχοι μεταξύ τους ενώπιον όλων των ανθρώπων για πενήντα χρόνια· εάν κάποιος εκστρατεύει εναντίον του Αμύντα στη χώρα του ή εναντίον των Χαλκιδέων, να βοηθούν οι Χλακιδείς τον Αμύντα και ο Αμύντας τους Χαλκιδείς - - -   Να επιτρέπεται η εξαγωγή και πίσσας και ξύλων κάθε είδους καταλλήλων για οικοδομή, αλλά και για ναυπήγηση εκτός των ελατίνων, ό,τι δεν χρειάζεται το κοινόν των Χαλκιδέων· το κοινόν να μπορεί να εξάγει και αυτά (τα ελάτινα), αφού ειδοποιήσει τον Αμύντα πριν τα εξάγει, καταβάλλοντας τα καθορισμένα τέλη. Και των υπολοίπων να επιτρέπεται η εξαγωγή και μεταφορά, εφʼ όσον καταβάλλουν τα τέλη, και στους Χαλκιδείς από τη Μακεδονία και στους Μακεδόνες από τη χώρα των Χαλκιδέων. Προς τους Αμφιπολίτες, τους Βοττιαίους, τους Ακανθίους και τους Μενδαίους να μην συνάπτει φιλία ο Αμύντας ούτε οι Χαλκιδείς χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του άλλου συμβαλλομένου, αλλά με ομοφωνία, εάν συμφωνούν και οι δύο, από κοινού να συνάπτουν τη συνθήκη. Όρκος της συμμαχίας· θα τηρήσω τις συμφωνίες με τους Χαλκιδείς και εάν κάποιος βαδίζει εναντίον του Αμύντα στην επικράτειά του, για να τον πολεμήσει, θα βοηθήσω τον Αμύντα - - - εἶν (Ιωνικός-Ευβοϊκός τύπος) = εἶναι.

Ο Αμύντας Ερριδαίου (η συνήθης μορφή του ονόματος είναι Αρριδαίος) βασίλευσε στη Μακεδονία μετά τον θάνατο του Αρχελάου (400/399 π.Χ.).

Το κείμενο είναι αμυντική συνθήκη συμμαχίας μεταξύ του Αμύντου και των Χαλκιδέων για πενήντα χρόνια. Η συνθήκη εντάσσεται στην προσπάθεια του βασιλέως να αντιμετωπίσει την επικείμενη, φαίνεται, απειλή των Ιλλυριών.

Μεταξύ των όρων της συνθήκης περιλαμβάνεται και η δέσμευση να μην συνάπτει κανένα από τα δύο μέλη φιλία με τους Αμφιπολίτες, τους Βοττιαίους, τους Ακανθίους και τους Μενδαίους ―πόλεις της ευρύτερης περιοχής, οι οποίες, φαίνεται, τότε δεν ανήκαν στο κοινόν των Χαλκιδέων―, εάν δεν συμφωνούν και δεν αποφασίσουν από κοινού τα δύο συμβαλλόμενα μέρη. Ιδιαίτερη μέριμνα λαμβάνεται για την εξαγωγή της ξυλείας, προϊόντος σημαντικού για την οικονομία του τόπου, αφού είχε μεγάλη ζήτηση, και μάλιστα ειδικώς η ναυπηγήσιμη. Κατά τους όρους της συνθήκης διδόταν το δικαίωμα εξαγωγής κάθε είδους, πλην της ελάτης, οικοδομήσιμης και ναυπηγήσιμης ξυλείας, όποιας ποσότητας δεν χρειάζονταν οι Χαλκιδείς· οι ίδιοι βεβαίως είχαν τη δυνατότητα να εξάγουν ακόμη και ξυλεία ελάτης, εφʼ όσον όμως προηγουμένως ειδοποιούσαν τον Αμύντα και κατέβαλλαν τα τέλη· η μεταφορά και η εξαγωγή άλλων προϊόντων ήταν δυνατή και από τα δύο συμβαλλόμενα μέρη εφʼ όσον καταβάλλονταν τα τέλη.

http://lupa.at/31146 

https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/anthology/inscriptions/page_033.html