Καταστροφή πρέπει να έχει υποστεί πιθανός λόγω της Καταλανικής Εταιρίας κατά την
«καταλανική εκδίκηση» 1305-1309, στην μετά Σερβική κυριαρχία απολαμβάνει αυξημένες εξουσίες και ακολουθεί ολοκληρωτική καταστροφή με την κατάκτηση της περιοχής από Βενετούς και τελικά Οθωμανούς στα τέλη του 14ου αιω. αρχές 15ου αιω. !
Οι κάτοικοι σε αυτή την ιδιαίτερη ταραγμένη περίοδο και μετά από την Τελική καταστροφή
δυναμικά μετακινούνται βαθύτερα στην ενδοχώρα και δυναμώνουν μικρούς συνοικισμούς στην άλλη άκρη στο Λεκανοπέδιο Παλαιοχωρίου αλλά και στις πέριξ περιοχές του Καστελίου στα διπλανά βουνά και οροπέδια.
Μια εγκατάσταση πλέον που ως ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙ (1441μ.Χ. Διαθήκη Μοναχής Αγάθης) δυναμώνει αφού ενσωματώνει τους περισσότερους κατοίκους που σώθηκαν από τους μικρούς οικισμούς της περιοχής. Αυτή η θέση πιθανώς είναι στην περιοχή της "Βαλτούδας" όπου υπάρχουν μάλιστα ευρήματα Παλαιοχριστιανικής Βασιλικής (σε συνέχεια της παλιάς στράτας με τις Παλαιοχριστιανικές Βασιλικές της Βαρβάρας) και στο μέχρι με βάση τις επιφανειακές ένδειξης μεσαιωνικό "Καστελούδι" Παλαιοχωρίου θέση "Κρανιές". Φύση οχυρή θέση λόφου που περιβάλλεται από το Ρέμα Πλατανούδια και Παπαγιάννη που μετά ενώνονται και λέγονται Τσελεπή Λάκκος και κατηφορίζει στο Πασιαδικο.
Αυτοί οι κάτοικοι δεν χάσανε ποτέ ίσως την ζωτική επαφή με την οριοθεσία ενός βασιλικού εγγράφου στα 300-350 π.Χ.
αλλά ούτε με τα διαχρονικά Νερά (της Λήθης)
- "εξ Αρνών" στον Θουκιδίδη , στον Pomponius Mela "Turris Calarnea" ?, στον Πλινιός "Palaehorium"?
και μετά τον 10-11ος: κάστρο "Π(κ)οκρεντος" "ποταμόν Κοπρεντού και "Καστέλλιον Αρ(ρ)αβενίκειας" και "Παλαιοχώριον"; κλπ -
Στα 1320-1321 έχουμε μια εικόνα πως έχει διαμορφωθεί Τοπωνυμικά η περιοχή
και τα ποτάμια της περιοχής όπου αναπτύσσονται πέριξ του Χαβρία ποταμού (ποταμόν Κοπρέντου;) και άλλοι αρχαιολογικοί χώροι μέχρι να φτάσουμε περίπου στην Ορμύλια !
Με την ανάπτυξη των Σιδηροκαυσίων επί Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπή νέοι πληθυσμοί καταφθάνουν από διάφορα σημεία της σημερινής Ελλάδας αλλά και των Βαλκανίων και εγκαθίστανται στην περιοχή και επανδρώνουν νέα χωριά οπως το Novoselo ή Yenikoi το σημερινό Νεοχώρι ή την Ραλιγόβα ή και δυναμώνουν το ίδιο το Παλαιοχώρι πληθυσμιακά αλλά και την Οθωμανική Ρεβενίκεια που σήμερα την βρίσκουμε ως Μεγάλη Παναγία όπως επίσης σαφώς και όλα τα χωριά στην ευρύτερη περιοχή. (Αναφέρω μόνο όσα υφίστανται και σήμερα).
Το Παλαιοχώρι δεν ανήκει στα Μαδεμόχωρια γιατί είναι
περιοχή που βρίσκεται εκείνη την περίοδο στην δικαιοδοσία του Αρχίευνούχου του
σουλτάνου πιθανώς σε συνέχεια Βυζαντινής λογικής. https://www.palaiochori.gr/2018/04/blog-post_99.html
Μια Βυζαντινή λογική που μπορεί να σταθεί με βάση την Διαθήκη της
Μοναχής Αγάθης στις 20 Σεπτεμβρίου του 1441 ( FAUX TESTAMENT DE LA
NONNE AGATHE - Actes de Xeropotamou, Archives de L'Athos III, ed. J.
Bompaire.-Paris:1964 ) όπου αναφέρει : «[...]αφιερώτικον έτει 1441 της Αναστασιας Κομνηνής, σίζηγος του δεσπότου
μακαρίτου Αστερίου μοναχού και κτίτορος, περί τον Γήσβορον και Παλεοχόρη του
Παλεολώγου[...]» «[...]Υπερ ης και διά την λύτρωσιν των πολλών μου
αμαρτιών και ένεκεν της μελλούσης αιωνίου ζωής προσήλωσα ως αδιάσπαστα κειμήλια
τα εκ του Μουζάλωνος εκείνου μακαρίτου Δημητρίου του ιατροφιλοσόφου εξωγηθέντα
μοι τέλεια πράσει δύο χωριά, το Παλαιοχωρίον λεγόμενον και το χωρίον Γησβόρον
καλούμενων[...]» https://www.palaiochori.gr/2018/04/20-1441.html
Τότε στις αρχές του
15ου αιω υπάρχει σαφής αναφορά στις Οθωμανικές καταγραφές στο Παλαιοχώριον και στα μέσα του
16ου αιω. βρίσκουμε ότι "mezraa" δηλαδή καλλιεργήσιμη έκταση του Παλαιοχωρίου εξελίσσεται σε οικισμός ως Ραλιγόβα (σήμερα
Αρναία) καθώς επίσης ότι την ίδια εποχή αναπτύσσεται και το χωριό Yenikoi ή Novoselo (σήμερα
Νεοχώρι) σε αντιδιαστολή με το διπλανό προ υπάρχον
Παλαιοχώρι. Αυτό λέει ο μελετητής κος Κολοβός στην διδακτορική διατριβή του.
Μετά τον
10ο αιώνα το μεγαλύτερο μέρος της καλλιεργούμενης γης πέρασε στα χέρια των Αγιορειτών ("Μετόχια"¨). Από τους συνοικισμούς δε των κολίγων των μονών προήλθαν πολλά νέα χωριά, που αναπτύχθηκαν πλάι στα υπάρχοντα.
Όλα αυτά στα δίκαια (Α)ρ(ρ)αβενικείας (καπετανικίω της Ρεββενικείας) όπου διαβάζουμε για κάστρο "Ποκρεντός", ένα "ποταμόν Κοπρεντού", ένα "Καστέλλιον Αραβενικείας", μιά "χώρα", μία "ενορία", μία "επίσκεψις" . Ένα "Καστέλλιον Αραβενικειας" που έχει σχέση-εξάρτημα με την Μονή Δοχειαρίου και των Ασωμάτων Ταξιαρχών με συνήθη επίκληση σε κάθε αναφορά στους περιορισμούς που διαβάζω, στους Αρχαγγέλους Μιχαήλ και Γαβριήλ!
Το μόνο θρησκευτικό κειμήλιο στη περιοχή από εκείνη την εποχή είναι η Εικόνα του ΑΡΧΩΝ ΜΙΧΑΗΛ του 15ου αιω. που εχει την προνομιακή τιμή να φιλοξενεί το Παλαιοχώρι Χαλκιδικής εδώ και 600 χρόνια ....
Όλα αυτά σε συνδυασμό με τα "Πινακρα" σημερινά Πνικαριά, το "Κασσαλούπων" σήμερα Κασσαλπα, Κεραμίδια, Αγία Μαρίνα, Αλουμπαλος στην Κρανιά, την "Σκοροβίτζα" Σκουριές, το "Κοντογρίκου" , "Παμπίστα" και "Δίκαια Χιλιανταρίου", βουνό "Ζυγός", "Γομάτου", τα "Άτουβλα", το "Τιμωτού", το "Παλαιοχώρι", ... τα Οθωμανικά "Ρεβενίκια" (σημερινή Μεγάλη Παναγία) όπου έχουμε ραγδαία αύξηση πληθυσμού τον 16ος αιω ... αλλά και πολλά άλλα Τοπωνύμια υπαρκτά έως σήμερα όπως λένε οι πηγές.
https://www.palaiochori.gr/2016/05/blog-post_71.html
****