Η ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΖΟΡΜΠΑ

Ως προς την καταγωγή του Ζορμπά αλλά και ποίοι ήταν οι γονείς του, οι μαρτυρίες διίστανται και ειδικά ο κάθε απόγονος έχει και τον δικό του ισχυρισμό.

Α.    Ο  πρώτος  γιός  του,  ο Ανδρέας  Ζορμπάς,  είπε  στον ερευνητή και συγγραφέα Γιάννη Γουδέλη και καταγράφηκαν στην εισαγωγή του βιβλίου «Ο ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ ΞΑΝΑΣΤΑΥΡΩΝΕΤΑΙ»:

«ο Γιώργης  Ζορμπάς, ο  γιος του Ξενοφώντα ή Φώντα, γεννήθηκε στο Ελευθεροχώρι (Πιερίας), στα 1857. Πέθανε στα Σκόπια στις 16 Σεπτεμβρίου 1941, σε ηλικία δηλαδή 84 χρονών. Απόχτησε τα παρακάτω εφτά παιδιά:
1) Ανδρέας Ζορμπάς. Γεννήθηκε στα 1894 στο Καταφύγι της Κοζάνης. (Λάθος γεννήθηκε στο Παλαιοχώρι Χαλκιδικής)
2) Αντρονίκη, σύζυγος Κωνσταντίνου Κεχαγιά. Γεννήθηκε στο Ίσβορο Χαλκιδικής στα 1896, πέθανε το 1974.
3) Τασία, σύζυγος Ράδου Αλεξίου. Γεννήθηκε στα 1899.
4) Ευάγγελος Ζορμπάς. Γεννήθηκε στα 1901.
5) Εμμανουήλ Ζορμπάς. Γεννήθηκε στα 1904.
Τούτα τα παιδιά γεννήθηκαν στην Ορμύλια της Χαλκιδικής.
6) Φιλίτσα, σύζυγος Βασ. Παυλίδη και μετά Παλάσκα. Γεννήθηκε στη Γερακινή Χαλκιδικής στα 1906

7) Κατίνα, σύζυγος Νίκου Γιάντα, γεννήθηκε στο ίδιο χωριό στα 1908».

Β.   Η πρώτη θυγατέρα του Ζορμπά, Αντρονίκη, η σύζυγος του Κωνσταντίνου Κεχαγιά, έδωσε αφορμή με το σύνολο των αφηγήσεών της αλλά και μερικών συνεργατών του πατέρα της, να συγγράψει ο Μεσσήνιος ιστοριοδίφης και ερευνητής Γιάννης Αναπλιώτης το βιβλίο του «Ο Αληθινός Ζορμπάς και ο Ν. Καζαντζάκης», που εκδόθηκε το 1960, μέσα στο οποίο μιλάει με το δικό του τρόπο για τον Ζορμπά και τον δημιουργό του, Νικ. Καζαντζάκη.
Αναφέρει σ’αυτό ότι ο παππούς της (πατέρας του Γιώργη Ζορμπά) καταγόταν από τον Κολινδρό Πιερίας και τον έλεγαν Φώτη.
Ο Φώτης «είχε στάνες γιδοπρόβατα κι αρκετό βιος, χωράφια, περβόλια. Γερολεβέντης. Αψηλός κι αυτός σαν κυπαρίσσι. Κρατούσε σπόρο από γερή μακεδονίτικη ράτσα. Είχε μια κόρη, την Κατερίνα, που πέθανε πριν λίγα χρόνια κατοχρονίτισσα, και τρεις γιους, τον Γιάννη, τον Γιώργη και τον Ξενοφώντα. Πάντρεψε την Κατερίνα, σπούδασε τον Γιάννη γιατρό, κράτησε τον Γιώργη, που ήταν τρίτος στη σειρά, μετά την Κατερίνα και τον Γιάννη, και το στερνοπούλι του τον Ξενοφώντα, να ζήσουν στο χωριό, να πάρουν στα χέρια τους μια μέρα την περιουσία του και να την κουμαντάρουν αυτοί, να παντρευτούν, να κάνουν γιους και θυγατέρες κι αυτοί, να προκόψουν και να περνάνε ζωή χαρισάμενη. Μα άλλα σκέφτονταν οι άνθρωποι κι άλλες οι βουλές του Θεού.
Πιάστηκε κάποτε μ” έναν ισχυρό Τούρκο του χωριού για μεγάλο νιτερέσο. Κι” από τότε, οι άλλοι Τούρκοι στον Κολινδρό, τον έβλεπαν με μισό μάτι. Ώσπου αναγκάσθηκε να ξεριζωθεί από τη γενέθλια γη του. Πούλησε όσο κι όσο τα χωράφια του, τα περβόλια, τις στάνες, πήρε τη φαμελιά του ανέβηκε ψηλά, στο Καταφύγι Κοζάνης  που  του άρεσε, στάθηκε σ” αυτό κι άπλωσε ρίζες να στεριώσει καινούριο νοικοκυριό».

Σε δημοσίευμα στο εβδομαδιαίο φιλολογικό – εγκυκλοπαιδικό – επιστημονικό περιοδικό «ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ» το 1965, με αφορμή τότε την προβολή της κινηματογραφικής ταινίας του Μιχ. Κακογιάννη » Ζορμπάς ο Έλληνας», καταχωρείται άρθρο του Γ. Αναπλιώτη με τίτλο «Ο Αληθινός Ζορμπάς» και υποσημείωση «Το μικρό του όνομα ήταν Γιώργης. Γεννήθηκε στον Κολινδρό. Ήθελε να γίνει τσοπάνης, αλλά αναγκάσθηκε να γίνει μιναδόρος στα μεταλλεία του Μαντέμ Λάκκου», στο οποίο παρατίθενται αποσπάσματα από το βιβλίο του.

Μεταξύ άλλων αναφέρει ότι το έργο του «είναι απόλυτα ντοκουμενταρισμένο κι” αδίσταχτα «αυθεντικό», γιατί στηρίζεται σε διασταυρωμένες κι” από πολλές πλευρές αυστηρά ελεγμένες πηγές. Σε αφηγήσεις της πρωτοθυγατέρας του Ζορμπα, Αντρονίκης Κεχαγιά και των συνεργατών του, δηλαδή των ανθρώπων που τον ζήσανε από κοντά και δούλεψαν, μαζί του στο μεταλλείο της Μάνης. Αναφέρεται στο χρονικό της ζωής του Ζορμπά και του Καζαντζάκη, το 1917, στο μεταλλείο της Πραστοβάς Στούπας – Καρδαμύλης της Μάνης, που τους έδεσε με στέρεη κι” αδελφική φιλία, που κράτησε ώς τον θάνατό τους. Στο χρονικό που είχε υφανθεί και με το πέρασμα από τη γραφική ακρογιαλιά της Στούπας του Άγγελου και της Εύας Σικελιανού, της Μαρίκας Κοτοπούλη, της Γαλάτειας Καζαντζάκη κ.ά. – και που ξεσκίζει τον ωραίο μύθο του συγγραφέα του «Βίου και Πολιτείας του Αλέξη Ζορμπά», ότι τάχα το μεταλλείο βρισκόταν στην Κρήτη».

Σε άλλο σημείο ο Αναπλιώτης περιγράφει με το δικό του τρόπο τον Ζορμπά: «Τί ήταν ο Ζορμπάς; Ήταν ένας βουνίσιος χωριαταράς, που μόλις ήξερε λίγα κολλυβογράμματα, ένας αγράμματος πες, ένας καταπληχτικός εμπειρικός σοφός που τάιζε καθημερινά τον Καζαντζάκη με «λιονταρίσιο μυαλό». Και τί ήταν η σοφία του; Κατασταλαγμένη εμπειρία από την ανήσυχη ζωή του, από την πολύχρονη Οδύσσειά του. Κοσμογυρισμένος. Έχει ταξιδέψει κι έχει ζήσει στην τουρκοκρατούμενη και στη λεύτερη Ελλάδα, στη Ρωσία και στη Σερβία. Έχει αλλάξει πολλά επαγγέλματα: κανατάς, γυρολόγος, νταμαρτζής, μιναδόρος, σαντουρτζής, στραγαλατζής, γύφτος, λαθρέμπορας. Κ” είχε στις περιπλανήσεις του γνωρίσει όλες σχεδόν τις ράτσες: ρωμιούς, τούρκους, βούλγαρους, ρουμάνους, ρώσους, οβριούς – ό,τι βάλει ο νους σου. «Πολλών δ” ανθρώπων ίδεν άστεα και νόον έγνω». Πάει να πει είχε γνωρίσει τον άνθρωπο σε μεγάλη ποικιλία. Του “χε κάμει πολλά, αλλά κ” είχε πάθει πολλά απ” αυτόν».

Γ.    Το  πέμπτο  παιδί  του  Ζορμπά,  ο γιος του Μανώλης Ζορμπάς,  σε αφήγησή του το 1967 στον Βαγγέλη Καραγιάννη, που δημοσιεύθηκε το 1978, αναφέρει:

«Ο πατέρας μας, ο Γιώργης Ζορμπάς, γεννήθηκε γύρω στα 1870  στο Καταφύγι Κοζάνης  στα  Πιέρια  όρη,  τα  όρη  των  Μουσών.  Πέθανε στα Σκόπια το 1941 όταν ήταν 72 χρονών. Τον πατέρα του τον λέγαν Αντρέα κ” ήτανε με τους αρματολούς και τους κλέφτες. Τί ξέρεις πόσους μακέλεψε, αφού στο τέλος για να σώσει την ψυχή του πήγε κ” έγινε καλόγερος;
Δεν ήξερε γράμματα ο δικός μου, μα ήταν πανέξυπνος. Κείνα τα χρόνια δεν υπήρχανε σχολειά στα χωριά. Και την αλφαβήτα τη μαθαίνανε τα παιδιά γράφοντάς την με το δάχτυλο μέσα σ” ένα κασόνι γεμάτο άμμο».

Δ.  Η κόρη του Ζορμπά, Φιλιώ Μπαλάσκα, σύζυγος Βασιλείου σε συνέντευξή της στην εφημερίδα «ΑΚΡΟΠΟΛΗ» στις 30-10-1983 δηλώνει ότι: «Το πραγματικό όνομα του πατέρα μου ήταν Γιώργης Ζορμπάς. Δεν ήταν το όμως  το  παλιό μας  επώνυμό μας αυτό. Κάπως αλλιώς μας έλεγαν.

(Υπάρχει  θρύλος   ότι  η  οικογένεια  Ζορμπά  κατάγεται  από  το  χωριό  Μαυρονόρος Γρεβενών 

 και  την ιστορική  εθνική  οικογένεια  των  Ζιακαίων.  Ορισμένα  μέλη  της τεράστιας  οικογένειας των  Ζιακαίων κατέφυγαν  το  1854  στο  Καταφύγι  σαν Ζορμπάδες,  δηλαδή  ανυπόταχτοι  Έλληνες.  ΄Ενας  Ζιάκας ήταν  ο  παππούς  του Γιώργη  Ζορμπά).

Πηγή: https://autochthonesellhnes.blogspot.com/2015/10/6_13.html