Chalkis - Chalkidika σε χάρτη του Γάλλου Sanson στα 1650

 

This map bears the title "ILLIRICUM ORIENTIS IN QUO PARTES II, MOESIA, ET THRACIA..."/ "ILLYRIC ORIENT, MOESIA AND THRACIA", being made by the great French cartographer Nicolas Sanson in approx. 1650; it is part of the collection of the Museum of Maps.

📸 Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Facebook

https://m.facebook.com/groups/historical.maps.from.around.the.world/permalink/7094134360642518/?sfnsn=mo&ref=share

Η άποψη μου:

Ένα γεωγραφικό λάθος το οποίο είναι η απεικόνιση του μεγαλύτερου ποταμού της Χαλκιδικής 

θολώνει τα βιράγγια στην ταυτοποίηση αρχαίων πόλεων της Χαλκιδικής και ειδικά στην αρχέγονη λογική Chalkidika !!! 

Η λαϊκή παράδοση αλλά και οι χαρτογράφοι τον αποκαλούν Χαβρία Ποταμό.

Ειδικά όταν όλο αυτό επηρεάζει για διάφορους λόγους τα συμφέροντα πίσω από την Μεταλλευτική Δραστηριότητα. 

Ένας πιθανώς λόγος το dirty του μεταλλεύματος κλπ 

Είμαι βεβαίως ότι η Chalkis είναι στην Σμίξη των Παραποτάμων που μετά το Λεκανοπέδιο Παλαιοχωρίου δημιουργούν τον Χαβρία ποταμό.

Δύσκολη εύρεση ευρημάτων διότι στον Μεσαίωνα και για το Οθωμανικό Μεγαλείο της Pax Othomanica πέρα από την ολοκληρωτική καταστροφή των Δασών για την παραγωγή Κάρβουνου είχαμε και τεράστια ανάγκη για ... Ασβέστη.

ΡΑ

Χρονολόγιο της ζωής του πραγματικού Ζορμπά

Δεξιά ο Γιώργης Ζορμπάς και αριστερά φωτογραφία του Νίκου Καζαντζάκη αφιερωμένη στον Ζορμπά (από το Αρχείο Πάτροκλου Σταύρου).
στο Γ. Στασινάκης, Καζαντζάκης – Ζορμπάς: Μια αληθινή φιλία, εκδ. Καστανιώτη, 2017

Ο Γεώργιος Ζορμπάς

Ο Γιώργης (Αλέξης) [4] γεννήθηκε στα 1865 (ή 1867 ή 1869) και γονείς του ήταν ο τσέλιγκας Φώτης (Ανδρέας [1]) και η Ευγενία το γένος Σπανού. Είχε άλλα 3 αδέλφια την Κατερίνα, τον Γιάννη και τον Ξενοφώντα. 

Μετά την επανάσταση του Κολινδρού στα 1878 ο πατέρας του φεύγει για το Άγιο Όρος όπου ντύνεται Μοναχός. Ο νεαρός Γιώργος αναλαμβάνει τα εναπομείναντα γιδοπρόβατα της οικογένειας του τα οποία όμως χάνει από αρρώστια στα επόμενα 4-5 χρόνια!

Χαλκιδική

Το 1884/1885 έρχεται ο Γιώργης στην Χαλκιδική προς αναζήτηση καλύτερης τύχης και μένει στο Παλαιοχώρι Χαλκιδικής. Ακολουθεί τα υλοτομικά μπουλούκια του χωριού του τα οποία φτάνουν στην ΒΑ Χαλκιδική για υποστηρικτικές εργασίες στα καμίνια της περιοχής. Τα άφθονα καμίνια στην περιοχή που σκοπό είχαν την τροφοδοσία κάρβουνου στην ΓαλλοΟθωμανική εταιρεία εκμετάλλευσης των μεταλλείων στον Μαδέμ Λάκκο.
Ήταν Κτηνοτρόφος αλλά εργάζεται ως Υλοτόμος, ως Καρβουνιάρης, ως Σιδηρουργός και ως Γανωματής.
Πιάνει δουλειά ως Σταβλίτης ζώων στην ΓαλλοΟθωμανική Εταιρεία εκμετάλλευσης των μεταλλείων Κασσάνδρας στην περιοχή Μαδεμ Λάκκος και σε αυτή εξελίσσεται ως Μεταλλωρύχος αφού δούλεψε στην αρχή ως Μπαζαδόρος, μετά ως Μιναδόρος και μετά Αρχιεργάτης.

Λεύκωμα 90 χρόνια Σ.Μ.Ε., Ιστορικό Αφιέρωμα

"Κλέβει" και Παντρεύεται το 1893/1894 με κουμπάρο τον Πρόεδρο του Παλαιοχωρίου την Ελένη Καλκούνη (καταγωγή από την Άνδρο, κόρη του Ιωάννη Καλκούνη, Αρχιεργάτη της Οθωμανικής Εταιρείας στον οικισμό Μαδεμ Λάκκο του Ίσβορου/Στρατονίκης). Μαζί απέκτησαν 12 παιδιά από τα οποία επέζησαν τα 7. 

Την γυναίκα του Ελένη την υπεραγαπούσε. 

Κουμπάρος τους ο Μπότης Παναγιώτης του Νικολάου / Καϊμακάμης, στην προφορική αφήγηση της εγγονής του Σοφίας Μπότη (ετών 85 όταν συνομίλησα μαζί της, η οποία είναι κόρη του Αθανάσιου Μπότη του Παναγιώτη και της Μπηγίνα Τσιανακά) το 2006 θυμάται μέχρι και το καζάνι που έκανε δώρο ο Ζορμπάς στο πατέρα της και την παρουσία του στην κηδεία του παππού της. 

Στα 1894 γεννιούνται τα πρώτα παιδιά τους, δίδυμα, ο γιος του Στρατιωτικός Ανδρέας Ζορμπάς (όπως δηλώνει ο ίδιος ως ημερομηνία γέννησης) μαζί με τον δίδυμο αδελφό του Ιωάννη (που πέθανε στην διαδρομή Παλαιοχώρι - Μαδεμ Λάκκος τον Χειμώνα του 1895 όπως μας αφηγείται ο Αναπλιώτης [2])

Οδοιπορικαί σημειώσεις Μακεδονίας, Ηπείρου Νέας Οροθετικής Γραμμής και Θεσσαλίας / Συνταχθείσαι τη εντολή του επί των στρατιωτικών υπουργού υπό Νικολάου Θ. Σχινά ταγματάρχου. 1886.

Το 1896 μεταβαίνει στον Μαδεμ Λάκκο μετά από την προτροπή της πεθεράς του Φιλιώς αφού ο πεθερός του έφυγε από την ζωή με τον δραματικό τρόπο που μας περιγράφει ο Αναπλιώτης και αναλαμβάνει το πόστο του στην Οθωμανική Εταιρεία.

Από FB οικισμός Μαδεμ Λάκκος ή Σιδηρόλακος 

Στα 1896 γεννιέται η κόρη του Ανδρονίκη (Αντρονίκη), σύζυγος Κωνσταντίνου Κεχαγιά (Κεχάεφ). Γεννήθηκε στο Ίσβορο/ Στρατονίκη στον οικισμό Μαδεμ Λάκκο Χαλκιδικής στα 1896, πέθανε το 1974 και έζησε στην Καλαμάτα. [7] [9]

Το 1898 γεννιέται ο γιός του Νικόλαος 

Στην απαγωγή του Σεβαλλιέ και την αναταραχή στην περιοχή της ΒΑ Χαλκιδικής στα 1899 και τα επακόλουθα αυτής μέχρι την σύλληψη και δίκη των απαγωγέων στα 1903 τον θέλουν να εγκαθίστατο στην περιοχή της Ορμύλιας όπου ασχολείται με τις αγροτικές εργασίες, το εμπόριο ξυλοκάρβουνου αλλά και στα μεταλλεία πάνω από τον Άγιο Δημήτριο (Ορμύλιας).

Παλιά Ορμύλια, Χοτομανίδης Μπάμπης FB Παλιές Φωτογραφίες Ορμύλιας

Εκεί γεννιέται στα 1899 η Τασία, σύζυγος Ράδου Αλεξίου.
https://www.ert.gr/ert-arxeio/nikos-kazantzakis-26-oktovrioy-1957-2/
(Αναστασία γεννημένη στην Ορμύλια, σύζυγος Ραδαμάνθη Αλεξίου (1883-1952) και γιαγιά του Παύλου Σιδηρόπουλου [11])

Η οικογένεια Σιδηρόπουλου το 1973. Όρθιοι οι Παύλος Σιδηρόπουλος (άκρη δεξιά) και ο πατέρας του Κώστας. Κάτω, από αριστερά: Αναστασία Αλεξίου, Μελίνα Σιδηροπούλου, Έλλη Αλεξίου και Τζένη Σιδηροπούλου

Στα 1901 ακολουθεί η γέννηση του γιού του Ευάγγελου.

Στα 1902/1903 γεννιέται ο γιός του Αλέξης (πέθανε νέος, αλλά πρέπει να τον γνώρισε ο Καζαντζάκης αφού έδωσε μετά το όνομα του στον κεντρικό ήρωα του όταν το 1957 τα παιδιά του Ζορμπά ο Μανώλης Ζορμπάς και ο Ανδρέας Ζορμπάς αντιδρούν στην εικόνα που έπλασε ο Καζαντζάκης για τον πατέρα τους' θεωρώντας το περιεχόμενο του βιβλίου "ύβρης")

Στα 1904 γεννιέται ο γιός του Εμμανουήλ (Μανώλης) Ζορμπάς. 

Σαματάς στην Ορμύλια 

Το 1905/1906 βρίσκει κατοικία στις εργατικές κατοικίες στις Καλύβες Γερακινής και ασχολείται με την παραγωγή ξυλοκάρβουνου αλλά και προφανώς στα Μεταλλεία Λευκόλιθου Γερακινής.

Carte de la région d'Ormylia par M. Chrysochoos

Στα 1905/1906 γεννιέται η Φιλίτσα (Φιλιώ), σύζυγος Βασ. Παυλίδη και μετά Παλάσκα. [4]

Στα 1906/1908 γεννιέται η Αικατερίνη (Κατίνα 1906-1969), σύζυγος Νίκου Γιάντα που τον ακολούθησε και στην διαμονή του στα Σκόπια όπου και έζησε για το υπόλοιπο της ζωής της.

Ανήμερα του Αγίου Δημητρίου το 1909 πεθαίνει η γυναίκα του Ελένη από γυναικολογικά (κατά μία εκδοχή η γυναίκα του μένει ξανά έγκυος, και πολύ σύντομα όμως προσβάλλεται από γυναικολογική λοίμωξη και πεθαίνει.)

Η ενασχόληση του με τις μεταλλευτικές δραστηριότητες αλλά και η παραγωγή και εμπόριο Ξυλοκάρβουνου και Ξυλείας, τα Καμίνια και οι Υλοτομικές εργασίες, έχουν στο συνεχές ενδιαφέρον του την ΒορειοΑνατολική Χαλκιδική με τα μεταλλεία της και τα πλούσια δάση όπου είναι αυξημένη η παρουσία αντιπροσώπων των ανθρακεμπόρων της Θεσσαλονίκης και των εμποροπλοιάρχων που θέλουν άνθρακα στα πέριξ λιμάνια. Με βάση τα στοιχεία αλλά και τις προφορικές μαρτυρίες διατηρεί δεσμούς οικογενειακής φιλίας με κατοίκους του Παλαιοχωρίου Χαλκιδικής και μάλιστα σε επίπεδο κουμπαριάς όπως προαναφέραμε. Μετά τον θάνατο της γυναίκας του επιστρέφει στην ΒΑ Χαλκιδική μαζί με την οικογένεια του αφού αναγκαστικά μεγαλώνει μόνος τα παιδιά του και με την υποστήριξη της οικογένειας της κουνιάδας του. .

Με την έναρξη αλλά και την αλλαγή που φέρουν οι Βαλκανικοί Πόλεμοι (1912-1913) στην Οθωμανική Αυτοκρατορία το ιδιοκτησιακό καθεστώς των μεταλλείων στην Χαλκιδική (ΓαλλοΟθωμανικές Εταιρείες) μένει έωλο με συνέπεια την μη λειτουργία τους.
Αυτό το γεγονός σε συνάρτηση με τον θάνατο της γυναίκας του, αναγκάζει τον Ζορμπά να επιστρέψει στο χωριό του και ειδικά κοντά στον αδελφό του Γιάννη (ασκούσε το επάγγελμα του Γιατρού) στο Ελευθεροχώρι Πιερίας για να έχει και βοήθεια στα ορφανά από μητέρα ανήλικα παιδιά του.

Εργάζεται ταυτόχρονα σε διάφορες δουλειές και τριγυρνά σε όλη την Βαλκανική ψάχνοντας την ευκαιρία.

Στην ανάγκη που πλέον έχει μετά το δύσκολο χτύπημα της μοίρας με το θάνατο της γυναίκας του, τον βρίσκουμε ΚΑΙ κοντά στον πατέρα του που είναι καλόγερος στο Άγιο Όρος για λόγους παρηγορητικούς, ψυχικής ηρεμίας αλλά και βιοπορισμού ως υλοτόμος. 

Το 1912 ο Δήμαρχος Καρδαμύλης, Κώστας Πατριαρχέας δήλωσε στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας το ανθρακωρυχείο στην θέση Πραστοβά. Την άδεια εκμετάλλευσης ανέλαβε η εταιρία του Πειραιά «Λάγκας και Χατζόπουλος», οι Νικατσός, Φτωχούλης, Ισιδωρίδης, Κανέτσος και δυο νέοι δικηγόροι, οι Καζαντζάκης και Φαραντάτος, καθώς και ο λογιστής Βερνίκος

Το 1914 σε ηλικία περίπου 50 ετών γνωρίζεται με τον 32 χρόνο Νίκο Καζαντάκη, όταν ο Καζαντζάκης μαζί με τον Σικελιανό βρίσκονται στο Άγιο Όρος για 40 ημέρες.

Το Οκτώβριο του 1915 ο Καζαντζάκης όπως δείχνει συμβόλαιο του στην Θεσσαλονίκη με τον Ιωάννη Σκορδίλη και Αντωνάκη Παναγιώτου ξεκινά εκμετάλλευση ξυλείας [3] από το Άγιο όρος.

 
Το Γενάρη του 1916 κάτοικοι του Παλαιοχωρίου φαίνεται ότι απασχολήθηκαν στην επιχείρηση ξυλείας του «κύριος Νικολάκης Καζαντσάκης, ο κύριος Ιοάννης Σκορδίλοις και ο κύριος Αντωνάκης Παναγιότου» μια επιχειρηματική προσπάθεια που τελειώνει τον Οκτώβριο του 1916 αφού διαλύεται το εταιρικό σχήμα. 

Τον Ιούλιο του 1916 προσπαθούν μαζί με τον Καζαντζάκη να εκμεταλλευτούν ΚΑΙ το ορυχείο στην Πραβίτα Χαλκιδικής όπως δείχνει συμβολαιογραφική πράξη της εποχής εκείνης .

Αλλά στην Χαλκιδική η προσπάθεια στο ορυχείο Πραβίτας ναυαγεί  όπως και το εμπόριο ξυλείας από το Αγιο Όρος.

ΜΕΣΗΝΙΑ

Το Φθινόπωρο του 1916 έως και το 1917 βρίσκονται στην Μάνη στην Πραστοβά κοντά στην Καλογριά/Στούπα Μεσσηνίας για εκμετάλλευση ορυχείου Λιγνίτη. Συνδέεται ο Γιώργης Ζορμπάς στην περιοχή και με κουμπαριές και τα παιδιά του σπουδάζουν στο σχολείο στο Νεοχώρι.

Μετά την αποτυχία της εκμετάλλευσης Λιγνίτη στην Πραστοβά (Σεπτέμβριος 1917) και την φυγή του Καζαντζάκη λόγω αρρώστιας στο Παρίσι  ο Ζορμπάς βρίσκει δουλεία σε ορυχείο στον οικισμό  Καινουργιοχώρι (Κοινότητα Δάρα Μεσσηνίας).
Φεύγοντας το 1917 η Γαλάτεια Καζαντζάκη πήρε μαζί της τη θυγατέρα του Ζορμπά, Αναστασία, η οποία κατόπιν παντρεύτηκε τον αδελφό της Ραδάμανθυ.
Στο Καινουργιοχώρι ο Ζορμπάς μεταφέρει και όλη την υπόλοιπη φαμίλια του δηλαδή τα 5 από τα 8 εν ζωή παιδιά του μαζί και την οικογένεια της κουνιάδας του και στο εκεί ορυχείο δουλεέυι ως το Φθινόπωρο του 1918. Αφού παίρνει μήνυμα από τον Καζαντζάκη για να πάνε Ρωσία μεταφέρει την οικογένεια του στην Μεσσήνη στον φίλο του και συνεργάτη Κοντογιαννάκο.

«1917. Το 1917 έχουμε τον Ζορμπά. Τον Ζορμπά και το μεταλλείο του λιγνίτη, που βρισκόταν όχι στην Κρήτη παρά στην Πραστοβά της Μάνης. Σ’ ένα χαριτωμένο λιμανάκι, όπου ανάβλυζαν πηγές δροσερό νερό μέσα στη θάλασσα. Ο Νίκος μου μιλούσε συχνά για τα κοπάδια, τις κατσίκες και τα πρόβατα που χτυπούσαν με τη χηλή τους την άμμο κι ανάβλυζε γλυκό δροσερό νερό να πιουν να ξεδιψάσουν γέροντες στη Μάνη θυμούνται ακόμα τον Ζορμπά και τον Καζαντζάκη και μου έδειξαν το ερειπωμένο τώρα καλύβι τους. Μου έδειξαν και τη σπηλιά, όπου ο Νίκος έβρισκε καταφύγιο, για να διαβάσει και να γράψει. Θυμούνται ακόμα πολύ καλά τον Άγγελο Σικελιανό, τη βαριά μελωδική φωνή του, όταν απάγγελλε στίχους του, και πώς κοιμόταν σε μιαν εξέδρα, που είχαν ξεπίτηδες φτιάξει πάνω από τα κύματα.Όπως μου την είχε περιγράψει ο Νίκος τη μικρή του την ακρογιαλιά της Πραστοβάς, έτσι τη βρήκα. Μονάχα – και νιώθω μεγάλη ντροπή να το ομολογήσω – η Στούπα, το χωριουδάκι δίπλα στην ακρογιαλιά, δεν είχε μήτε μια φέτα ψωμί να μας φιλέψει. Ελιές και ντομάτες και μερικά σύκα. Ξεχασμένοι από την πολιτεία οι Μανιάτες, έχουν δίκιο να παραπονιούνται πως ζουν «πίσω από τον ήλιο» … Το μεταλλείο πάει κατά διαβόλου. Ζορμπάς και Καζαντζάκης το παρατούν, ο ένας φεύγει στη Χαλκιδική κι ύστερα στη Σερβία, ο άλλος στην Ελβετία…».  Από το βιβλίο της Ελένης Καζαντζάκη «Νίκος Καζαντζάκης – ο ασυμβίβαστος», (1983)

Tον Σεπτέμβριο 2017 ο Νίκος Καζαντζάκης πηγαίνει στην Eλβετία, όπου φιλοξενείται από το Γιάννη Σταυριδάκη, πρόξενο της Eλλάδας στη Zυρίχη.

Για τον Καζαντζάκη όλο το 1918 είναι περιηγήσεις σε Ελβετία ως "προσκύνημα στα λημέρια του Nίτσε"! [14]

ΡΩΣΙΑ - ΚΑΥΚΑΣΟΣ

Το 1919 ο Καζαντζάκης ορίζεται ως Ξενικός Διευθυντής Πρόνοιας και στις 8 Μαϊού πάει μαζί του Καύκασο για επαναπατρισμό των εκεί Ελλήνων έως τον Νοέμβριο του 1920 και την παραίτηση Βενιζέλου από την Πρωθυπουργία της Χώρας. [6] [15]

Το 1920 ο Ζορμπάς έχει παντρέψει την κόρη του Ανδρονίκη με τον Κωνσταντίνο Κεχαγιά (Κεχάεφ) έναν φωτογράφο που έφερε μαζί του από τον Καύκασο οι οποίοι θα διαμείνουν τελικά για το υπόλοιπο της ζωής τους στην Καλαμάτα. Υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι η αρχική εγκατάσταση τους (Κεχάεφ) έγινε στο Παλαιοχώρι Χαλκιδικής (1920) πριν την νέα μετακίνηση τους στην Μεσσηνία και δη στην Καλαμάτα.

Ο Ν. Καζαντζάκης λέει για τον χωρισμό του με τον Ζορμπά «Αυτός πήγε κατά Βορρά και καταστάλαξε στη Σερβία, σ' ένα βουνό δίπλα στα Σκόπια, όπου ξεπάτωσε, λέει, πλούσια φλέβα λευκόλιθο, τύλιξε μερικούς παραλήδες, αγόρασε σύνεργα, στρατολόγησε εργάτες κι άρχισε πάλι να ανοίγει μέσα στη γης γαλαρίες. Τίναξε βράχους, έφτιαξε δρόμους, έφερε νερό, έχτισε σπίτι, παντρεύτηκε, γέρος κοτσανάτος, μια όμορφη γλεντοχήρα, τη Λιούμπα και έκανε παιδί μαζί της».

ΣΕΡΒΙΑ - ΣΚΟΠΙΑ

Στις αρχές της δεκαετίας του 1920 (επιστολές Καζαντζάκη προς Γαλάτεια) έχοντας ως παρέα την μικρότερη και ανήλικη κόρη του Κατίνα ψάχνει την τύχη του σε μεταλλεία στην τότε Σερβία. Στην αρχή στο Λεσκοβατς κοντά στην πόλη Νις όπου διαχειρίζεται ένα ορυχείο Λιγνίτη και από το 1926 τον βρίσκουμε να διαμένει στα Σκόπια και να εκμεταλλεύεται και ένα ορυχείο Λευκόλιθου [7] [9] [12]

Σε όλο αυτό το διάστημα, ο Καζαντζάκης δεν έπαψε να ενδιαφέρεται και να ανησυχεί για τον Ζορμπά, όπως δείχνουν καθαρά πολλές από τις επιστολές που στέλνει στη Γαλάτεια από το Βερολίνο, το 1922-23, και από την Ιταλία, το 1924, όπου επανειλημμένα ζητάει να μάθει νέα του, όταν εκείνος αργεί να επικοινωνήσει μαζί του: «Ο Ζορμπάς μου ’γραψε προχτές πως παν καλά οι δουλειές του˙ να δούμε» (1922). «Ο Ζορμπάς μου γράφει να πάω αμέσως στη Σερβία όπου μου έχει ετοιμάσει σπίτι κλπ. και δε θα χωρίσουμε πια. Φαίνεται ή πως οι δουλειές του παν καλά ή πως είναι άρρωστο το μυαλό του. Μάλλον το πρώτο. Του ’γραψα. Να δούμε» (1923). «Ο Ζορμπάς δεν απάντησε. Φαίνεται, ως λες, πως αλητεύει κι έτσι διαλύεται το όνειρο του Σέρβικου βουνού» (1923). «Ο Ζορμπάς δεν απαντά –σημείο πως αλητεύει» (τέλος 1923). «Γράψε μου για το Ζορμπά, τι γίνεται. Γιατί δε γράφει;»… «Περιμένω γράμμα σου και γράψε μου για το Ζορμπά» (1924). [10]

Στην Αναφορά στο Γκρέκο του Ν. Καζαντζάκη, σ. 444,  αναφέρεται η επιστολή του Ζορμπά όπου του ανακοινώνει τα του γάμου του με τη Λιούμπα με την οποία αποκτούν ένα “Ζορμπαδάκι” τον καθολικό Στέφαν Ζορμπά που βρίσκουμε στο αρχείο των νεκροταφείων στα Σκόπια. [5]

Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, η κατάσχεση των ορυχείων από τους Γερμανούς κατακτητές και η πείνα τον έστειλαν στον τάφο (1941).

Ο οικογενειακός τάφος της ελληνοβλαχικής οικογένειας Γιάντα στα Σκόπια. Είναι ο τάφος της κόρης του Ζορμπά, της Κατίνας Γιάντα και του άντρα της, Γιοβάν Γιάντα, καθώς και των γονιών του Βαγγέλη και Ασπασίας Γιάντα, γραμμένος στα σλαβικά. Στα λατινικά τελευταίο αναφέρεται το όνομα του Γιώργου Ζορμπά. (Φωτο από το βιβλίο του Χρίστου Ζαφείρη ''Βαλκάνιος Πραματευτής'') Η οικογένεια Γιάντα προέρχεται από τη Νικολίτσα Κορυτσάς (βλ. , σελ. 324). Οι πρώτες οικογένειες που ίδρυσαν το Κρούσοβο προέρχονταν από την Νικολίτσα.

Αναφορά στον Γκρέκο: «Στο σπίτι με περίμενε ένα γράμμα με πένθιμο φάκελο˙ γραμματόσημο σέρβικο, κατάλαβα˙ το κρατούσα και το χέρι μου έτρεμε. Γιατί να το ανοίξω; Μάντεψα ευτύς το πικρό μαντάτο˙ ‘πέθανε, πέθανε’, μουρμούρισα, κι ο κόσμος σκοτείνιασε. […] Έκλεισα τα μάτια κι ένιωθα αργά, ζεστά, να κυλούν στα μάγουλά μου τα δάκρυα. ‘Πέθανε, πέθανε, πέθανε…’ μουρμούριζα ‘ο Ζορμπάς, ποτέ πια! Πέθανε το γέλιο, κόπηκε το τραγούδι’. […] Όχι λύπη, θυμός με συνεπήρε. ‘Άδικο! Άδικο!’ φώναξα ‘τέτοιες ψυχές δεν πρέπει να πεθαίνουν. Πότε πια θα μπορέσει το χώμα, το νερό, η φωτιά, η τύχη, να πλάσουν ένα Ζορμπά;’ […] ΄Ολη τη νύχτα δεν μπόρεσα να κλείσω μάτι. […] Τι να κάμω, συλλογίζουμουν όλη τη νύχτα, τι να κάμω για να ξορκίσω το θάνατό του; Άνοιξε η καταπαχτή του σπλάχνου μου, πετιούνται απάνω οι θύμησες, σπρώχνουν η μια την άλλη, βιάζουνται και ζώνουν αγριεμένες την καρδιά μου˙ ανοιγοκλειούν το Ζορμπά και να τον αναστήσω. Αυτό δεν είναι το χρέος της καρδιάς; Γι’ αυτό δεν την έπλασε ο Θεός; ν’ ανασταίνει τους αγαπημένους; Ανάστησέ τον!»
έτσι ο Καζαντζάκης τον Αύγουστο του 1941 αρχίζει να γράφει το Συναξάρι του Γιώργη Ζορμπά το οποίο και ολοκλήρωσε το 1943. 

Η πρώτη έκδοση του βιβλίου στα ελληνικά από τις εκδόσεις Δημητράκου.

Ο Ζορμπάς αρχικά θάφτηκε στο παλιό νεκροταφείο των Σκοπίων και τα οστά του μεταφέρθηκαν αργότερα από συγγενείς του στον οικογενειακό τάφο της οικογένειας Γιάντα από τη Σερβία που υπάρχει στο νεκροταφείο "Μπουτέλ" των Σκοπίων.[5] [6]

Ιδιωτική επίσκεψη στον τάφο του Ζορμπά πραγματοποίησε η Μπέττυ Μπαζιάνα, 2/4/2019 

Σημειώσεις:

[1]  Ο γιος του Μανώλης σε αφήγησή του το 1967 στον Βαγγέλη Καραγιάννη, που δημοσιεύθηκε το 1978, αναφέρει: ”Ο πατέρας μας, ο Γιώργης Ζορμπάς, γεννήθηκε στο Καταφύγι του Ολύμπου. Πέθανε στα Σκόπια το 1941 όταν ήταν 72 χρονών. Κάνω λογαριασμό πως γεννήθηκε γύρω στα 1870. Τον πατέρα του τον λέγαν Αντρέα κ’ ήτανε με τους αρματολούς και τους κλέφτες. Τί ξέρεις πόσους μακέλεψε, αφού στο τέλος για να σώσει την ψυχή του πήγε κ’ έγινε καλόγερος; Δεν ήξερε γράμματα ο δικός μου, μα ήταν πανέξυπνος. Κείνα τα χρόνια δεν υπήρχανε σχολειά στα χωριά. Και την αλφαβήτα τη μαθαίνανε τα παιδιά γράφοντάς την με το δάχτυλο μέσα σ’ ένα κασόνι γεμάτο άμμο”. "Ο ΑΛΗΘΙΝΟΣ ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΤΟΥ ΖΟΡΜΠΑ" Βασίλ Τραούδα https://kolindrinamaslatia.blogspot.com/2013/12/blog-post_7067.html?m=1

[2] Γιάννης Αναπλιώτης "Ο αληθινός Ζορμπάς κι ο Νίκος Καζαντζάκης" -- Αθήνα : Δίφρος, 1960

[3] Η εξόρυξη / παραγωγή κάρβουνου, ακόμη και χαμηλής ποιότητας, ήταν αναγκαία κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ η ενασχόληση για την παραγωγή του παρείχε τότε απαλλαγή από τη στράτευση.

[4] η κόρη του Φιλιώ Μπαλάσκα, σύζυγος Βασιλείου σε συνέντευξή της στην εφημερίδα «ΑΚΡΟΠΟΛΗ» στις 30-10-1983 δηλώνει ότι: ”Το πραγματικό όνομα του πατέρα μου ήταν Γιώργης Ζορμπάς. Δεν ήταν το επώνυμό μας αυτό. Κάπως αλλιώς μας έλεγαν. Το όνομα το «πήραμε» όταν η οικογένεια του παππού μου και μερικών άλλων, κυνηγημένοι από τους Τούρκους, κατέφυγαν κάτω στον Όλυμπο και έκαναν κονάκια. Το χωριό αυτό που το ονόμασαν Καταφύγι, το φτιάξανε με το «ζορμπαλίκι τους» δηλαδή με το «έτσι θέλω». Από τότε, από τον παππού μου δηλαδή, λεγόμαστε Ζορμπάδες. Εκεί γεννήθηκε ο πατέρας μου”.

Ζήνων Παπαζάχος, Ζορμπάς ο Έλληνας https://autochthonesellhnes.blogspot.com/2015/10/6_13.html

Ο Κολινδρός γενέτειρα του Αλέξη Ζορμπάς. Ο ήρωας του ομώνυμου έργου του Ν. Καζαντζάκη και η σκιαγράφησή του., ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣΕ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ https://dim-kolindr.pie.sch.gr/index.php/teachersblog/130-%CE%BF-%CE%BA%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CE%BD%CE%B4%CF%81%CF%8C%CF%82-%CE%B3%CE%B5%CE%BD%CE%AD%CF%84%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B1%CE%BB%CE%AD%CE%BE%CE%B7-%CE%B6%CE%BF%CF%81%CE%BC%CF%80%CE%AC

[5] Η συνέχιση της προσπάθειας μας έφερε σε έναν οικογενειακό τάφο της οικογένειας Γιάντα από τη Σερβία. Ηταν ο τάφος της κόρης του Ζορμπά, της Κατίνας Γιάντα (1906-1969) και του άντρα της Γιοβάν Γιάντα, γραμμένες στα σλαβικά. Στα λατινικά τελευταίο υπήρχε το όνομα του Γιώργου Ζορμπά με ημερομηνία γέννησης το 1869 και θανάτου το 1943. Η τελευταία ήταν λάθος, αφού ο Ζορμπάς πέθανε και διορθώθηκε τα επόμενα χρόνια. Στο  http://www.mikistheodorakisorchestra.gr/el/%CE%BD%CE%AD%CE%B1/946-zorba

[6] »Τέσσερις φίλοι που τον βοήθησαν να πραγματοποιήσει το δύσκολο χρέος, βρίσκουνται κιόλας μαζί του στον πέρα όχτο: Ο Ηρακλής Πολεμαρχάκης κι ο Γιάννης Κωνστανταράκης, αγαπημένοι συμμαθητές του, ο Γιάννης Αγγελάκης, δικηγόρος από τη Μικράν Ασία, κι ο περίφημος πια Γιώργης Ζορμπάς. Αγγελάκης και Κωνστανταράκης με βεβαίωσαν πως η αποστολή στον Καύκασο είχε εκτελεσεί σύμφωνα με τα σχέδια του Νίκου. Κράτησε κάπου 15 μήνες κι έσωσε πολλές χιλιάδες Έλληνες, 150.000 περίπου. Οργάνωσαν νοσοκομεία, ο Βενιζέλος έστειλε πλοία, που μετάφεραν στην Ελλάδα όλους όσοι ήθελα να μεταναστέψουν μαζί με τα ζώα και τα σύνεργά τους. Κι αντί να τους ρίξουν στην Αττική, όπως έγινε αργότερα με τους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας, ο Καζαντζάκης, πολύ ορθά, φρόντισε να τους εγκαταστήσουν στα πλούσια χώματα της Θεσσαλίας και της Δυτικής Μακεδονίας. Ο Βενιζέλος, όμως, αναγκάστηκε να παραιτηθεί και οι πρόσφυγες του Καυκάσου υπόφεραν πολύ, αβοήθητοι ως έμειναν από τις κατοπινές κυβερνήσεις.» στο https://blog.dioptra.gr/2022/05/19/kazantzakis-pontos/

[7] Στις 2 Απριλίου 1916 η Καλαματιανή εφημερίδα δημοσιεύει την είδηση: «Ευχαρίστως πληροφορούμεθα ότι η εκμετάλλευσις του ανθρακωρυχείου Πραστοβάς-Καρδαμύλης-Λεύκτρου ήρξατο…». Το κάρβουνο δεν ήταν καλής ποιότητας και οι εργασίες σταμάτησαν μετά από 48 ¨δεκαπενθημερίες¨ όπως αναφέρεται στα αρχεία της εταιρείας

Ο Καζαντζάκης έφτασε στην παραλία της Καλόγριας το Φθινόπωρο του 1916 και έφυγε το Καλοκαίρι του 1918 με πνευματική υπερκόπωση και πήγε στην Ελβετία για θεραπεία.
Νοίκιασε για να μείνει, το μικρό σπιτάκι του Ανδρέα Εξαρχουλέα που βρίσκεται ακόμα δίπλα στην πηγή του Πρίγκιπα στην παραλία της Καλόγριας. Αργότερα, έβαλε εργάτες να φτιάξουν μια μικρή παράγκα από ξύλα δίπλα στο κύμα τα παράθυρα της οποίας τα θέλησε τοξωτά, να σχηματίζουν ορθή γωνία στο πάνω μέρος, σύμφωνα με τον αγαπημένο του γοτθικό ρυθμό που συμβόλιζε την τάση του ανθρώπου να ανέβει ψηλά, να φτάσει στον ουρανό και να δει το πρόσωπο του Θεού. Μέσα έβαλε μόνο ένα ράντζο εκστρατείας, μια καρέκλα με ένα τραπέζι και ένα τρίγλωσσο λυχνάρι για να γράφει και να διαβάζει. Με τον μεγάλο σεισμό του 1927 ένας βράχος καταπλάκωσε ότι είχε απομείνει από την περίφημη παράγκα του Καζαντζάκη. Μόνο την πρωτοκόρη του Ζορμπά, Ανδρονίκη άφηνε να του συγυρίζει το χώρο και να του πηγαίνει τρόφιμα.
Ο Ζορμπάς είχε χηρέψει όταν ήρθε στην Στούπα και έφερε μαζί του τα 5 από τα 8 παιδιά του καθώς και την οικογένεια της κουνιάδας του. Όλοι μαζί έμεναν στο σπίτι του Ανδρέα Εξαρχουλέα. Έφυγε από την περιοχή το καλοκαίρι του 1918 και δεν ξαναγύρισε ποτέ. Η κόρη του Ανδρονίκη κράτησε μέχρι τέλους ισχυρό δεσμό με την οικογένεια Εξαρχουλέα και επισκεπτόταν συχνά την περιοχή. Έκανε κουμπάρο και φίλο τον Μανιάτη Γιάννη Γουδέλη στα χέρια του οποίου βρέθηκε όλο το αρχείο Ζορμπά. Τα γραφεία της εταιρίας και η αποθήκη στεγάζονταν στο σπίτι του Ελπιδοφόρου Χιουρέα που ήταν στη θέση του ορυχείου στην Πραστοβά, ένα χιλιόμετρο από την παραλία της Καλόγριας. Πολλοί από τους εργάτες έμεναν στις γύρω σπηλιές.
Γεγονότα που έμειναν ανεξίτηλα στη μνήμη όσων τα έζησαν, ήταν τα γλέντια που έγιναν στο σπίτι του Ανδρέα και της Κατερίνας Εξαρχουλέα όταν έφτασε στην Στούπα ο Άγγελος Σικελιανός και όταν ο Ζορμπάς βάφτισε τον τριτότοκο γιο της οικογένειας Εξαρχουλέα δίνοντας του το όνομα του, Γεώργιος.
http://wikimapia.org/34720144/el/%CE%91%CE%BD%CE%B8%CF%81%CE%B1%CE%BA%CE%BF%CF%81%CF%85%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF-%CE%B8%CE%AD%CF%83%CE%B7-%CE%A0%CF%81%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%B2%CE%AC

Οι ανωτέρω πληροφορίες προέρχονται από την κόρη του Ζορμπά, Ανδρονίκη, που ήταν τότε έφηβη, από τα αδέλφια της που τότε πήγαιναν στο σχολείο του Νεοχωρίου, από τον Ελπιδοφόρο Χιουρέα, ιδιοκτήτη της κτηματικής περιφέρειας μέσα στην οποία βρισκόταν το ορυχείο και από το γιο του, Παναγιώτη, στα χέρια του οποίου βρέθηκε το αρχείο του πατέρα του που περιλαμβάνει και το αρχείο του μεταλλείου. Επίσης, από τον Γιώργο Εξαρχουλέα τον αναδεξιμιό του Ζορμπά, τον Θανάση Κωστουλέα, την Ευτυχία Θεοδωρακέα που έφηβη τότε έκανε παρέα με τις κόρες του Ζορμπά και μερικούς ακόμα Μανιάτες που έζησαν εκείνη την εποχή. Στα χέρια του Μανιάτη Γιάννη Γουδέλη κουμπάρου και φίλου του βρέθηκε όλο το αρχείο Ζορμπά

[8] Αυγέρης Μάρκος, 1965 , «O Ζορμπάς της ζωής και ο Ζορμπάς της τέχνης», εφ. Αυγή (21.3.1965),συνέντευξη με τον Μάρκο Αυγέρη

[9] Στην Αξιούπολη θεωρούν ότι είχε εμπλοκή και στα εκεί ορυχεία "Μεταλλειου Πηγής" τα οποία ως προς εκμετάλλευση τους αρκετά χρόνια αργότερα (1935-1941) έχουν βασικό μέτοχο τον πρώτο του ξάδελφο και πολιτικό του Γιώργη Ζορμπά τον Αστέριο Ζορμπά.
http://maxitis.gr/alexis-zormpas-metalleio-axioupolis/

[10]  http://boraeinai.blogspot.com/2013/11/blog-post_3676.html

[11] Βιογραφία Παύλος Σιδηρόπουλος
https://pavlos-sidiropoulos.gr/%CE%92%CE%B9%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%B9%CE%B1 

και https://greekarchivesinventory.gak.gr/index.php/38te-69ec-ey3m

και Ο Παύλος έλεγε «είμαι διανοούμενος και αλήτης», εννοώντας πως είχε το κληρονομικό χάρισμα της οικογένειας διανοούμενων Αλεξίου και του προπάππου του, «αλήτη» Αλέξη Ζορμπά. Ειδικά για τον Ζορμπά, ήταν πολύ περήφανος, και για αυτό άλλωστε κυκλοφόρησε δίσκο με τίτλο «Zorba the Freak» (1993). https://www.iefimerida.gr/politismos/71-hronia-apo-ti-gennisi-toy-payloy-sidiropoyloy

[12] Α. συνιδιοκτήτης Μεταλλείου στο  Leskovac κοντά στη Niš της Σερβίας.
Β. στο Μεταλλείο KrivaPalanka στα Σκόπια (EXTRACO Α.Ε., newsletter Σεπτέμβριος 2016, του Νικόλαου Μαντζαρέα, ∆ιευθύνοντα Συµβούλου EXTRACO A.E)

[13] http://media.ems.gr/ekdoseis/ektos_seiras/ekd_eksi_popovic.pdf 

http://vlahofonoi.blogspot.com/2014/04/blog-post_14.html

[14] Η δε Ελλη Λαμπρίδη στη νουβέλα «Καπνός ήταν…» (εκδόσεις Καστανιώτη) περιέγραφε πώς γνωρίστηκε το 1918 με τον Καζαντζάκη στην Ζυρίχη και μαζί τους έχασε την «παρθενία» της. Χώρια πόσα αμέτρητα άλλα βιβλία γράφτηκαν για κείνον… https://www.protagon.gr/themata/to-erwtiko-ainigma-tou-nikou-kazantzaki-44342496852

[15] Νίκος Καζαντζάκης 

1919. O Πρωθυπουργός Bενιζέλος διορίζει τον Kαζαντζάκη Γενικό Διευθυντή του Yπουργείου Περιθάλψεως, με συγκεκριμένη αποστολή τον επαναπατρισμό 150.000 Eλλήνων που υφίστανται διωγμό από τους Mπολσεβίκους στον Kαύκασο. Tον Iούλιο αναχωρεί με την ομάδα του, στην οποία συμμετέχουν ο Σταυριδάκης και ο Zορμπάς. Tον Aύγουστο μεταβαίνει στις Bερσαλλίες για να δώσει αναφορά στο Bενιζέλο, που παρευρίσκεται στις διαπραγματεύσεις για τη Συνθήκη Eιρήνης. Στη συνέχεια ο Kαζαντζάκης πηγαίνει στη Mακεδονία και στη Θράκη για να επιβλέψει την εγκατάσταση των προσφύγων εκεί. Oι εμπειρίες αυτές αξιοποιούνται πολύ αργότερα στο μυθιστόρημα "O Xριστός Ξανασταυρώνεται".

1920. O Kαζαντζάκης καταπτοείται από την δολοφονία του Ίωνα Δραγούμη στις 31 Iουλίου (παλαιό ημερολόγιο). Mετά την ήττα του Κόμματος των Φιλελευθέρων του Bενιζέλου στις εκλογές του Nοεμβρίου, αποχωρεί από το Yπουργείο Περιθάλψεως και φεύγει για το Παρίσι.

https://www.historical-museum.gr/webapps/kazantzakis-pages/gr/life/chronology-det.php

ΠΗΓΕΣ :

* Λογοτέχνης Γιάννης Αναπλιώτης "{Ο} αληθινός Ζορμπάς κι ο Νίκος Καζαντζάκης" -- Αθήνα : Δίφρος, 1960

* Γιάννης Γουδέλης, “Ο Καζαντζάκης ξανασταυρώνεται”, Δίφρος, 01/01/1987

* δημοσίευμα στο εβδομαδιαίο φιλολογικό – εγκυκλοπαιδικό – επιστημονικό περιοδικό «ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ» το 1965 https://www.palaiochori.gr/2023/11/blog-post_18.html

" Ο πρώτος γιός του, ο Ανδρέας Ζορμπάς, είπε στον ερευνητή και συγγραφέα Γιάννη Γουδέλη και καταγράφηκαν στην εισαγωγή του βιβλίου «Ο ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ ΞΑΝΑΣΤΑΥΡΩΝΕΤΑΙ»:

«ο Γιώργης Ζορμπάς, ο γιος του Ξενοφώντα ή Φώντα, γεννήθηκε στο Ελευθεροχώρι (Πιερίας), στα 1857. Πέθανε στα Σκόπια στις 16 Σεπτεμβρίου 1941, σε ηλικία δηλαδή 84 χρονών. Απόχτησε τα παρακάτω εφτά παιδιά:
1) Ανδρέας Ζορμπάς. Γεννήθηκε στα 1894 στο Καταφύγι της Κοζάνης (Λάθος, σωστό στο Παλαιοχώρι Χαλκιδκής δίδυμος μαζί με τον Ιωάννη που χάθηκε στην αφήγηση του Αναπλιώτη).
2) Αντρονίκη, σύζυγος Κωνσταντίνου Κεχαγιά (Κεχάεφ). Γεννήθηκε στο Ίσβορο Χαλκιδικής στα 1896, πέθανε το 1974.
3) Τασία, σύζυγος Ράδου Αλεξίου. Γεννήθηκε στα 1899.
Αναστασία γεννημένη στην Ορμύλια, σύζυγος Ραδαμάνθη Αλεξίου (1883-1952) και γιαγια του Παύλου Σιδηρόπουλου
4) Ευάγγελος Ζορμπάς. Γεννήθηκε στα 1901.
5) Εμμανουήλ Ζορμπάς. Γεννήθηκε στα 1904.
Τούτα τα παιδιά γεννήθηκαν στην Ορμύλια της Χαλκιδικής.
6) Φιλίτσα, σύζυγος Βασ. Παυλίδη και μετά Παλάσκα. Γεννήθηκε στη Γερακινή Χαλκιδικής στα 1906
7) Κατίνα, σύζυγος Νίκου Γιάντα, γεννήθηκε στο ίδιο χωριό στα 1908"

Το 7 επιβεβαιώνει και η Έλλη Αλεξίου το 1979 https://www.palaiochori.gr/2018/04/blog-post_6.html

* δημοσίευμα στην εφημερίδα ΕΘΝΟΣ τον Μάρτιο του 1997 από Χρίστο Τελλιδη, Μαρία Ριτζαλέου, Εύρη Τσούμη με αφορμή την συναυλία στα Σκόπια του Μίκη Θεοδωράκη. https://www.palaiochori.gr/2018/04/blog-post_80.html

* ΑΠΕ ΜΠΕ 31 Μαρτίου 1997 με θέμα: Ο ΖΟΡΜΠΑΣ ΣΥΜΒΟΛΟ ΚΑΙ ΓΕΦΥΡΑ ΦΙΛΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ-ΣΚΟΠΙΩΝ-ΣΕΡΒΙΑΣ

https://www.palaiochori.gr/2018/03/macedonian-press-agency-news-in-greek.html

* Αφηγήσεις της κόρης του Ζορμπά, Ανδρονίκης Κεχάεφ (Σκόπια)

* Δοκίμιο του Λαογράφου από το Καταφύγι Κολινδρού Πιερίας (το χωριό που γεννήθηκε ο Ζορμπάς) κ. Σόρμα "ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟΙ ΑΠΟΗΧΟΙ ΤΟΥ ΚΑΤΑΦΥΓΙΟΥ ΠΙΕΡΙΩΝ ΚΟΖΑΝΗΣ" , Ματι, 2007

* Το 2008 Έντυπο : Καζαντζάκης - Ζορμπάς, Δύο Ελεύθεροι άνθρωποι της Διεθνούς Εταιρείας Φίλων Νίκου Καζαντζάκη/Περιφερειακής Ενότητας Χαλκιδικής, με υλικό ΚΑΙ του προέδρου της Γιώργου Στασινάκη, το οποίο τυπώθηκε με έξοδα από την Περιφερειακή ενότητα Χαλκιδικής το έτος 2008 https://www.palaiochori.gr/2018/03/blog-post_14.html

* Η επιστολή των Παλαιοχωρινών Γαλάνη, Σιώκου (δύο αδελφοί), Κάσσανδρου, Κατσιρμά, Μπουγά, Βούζιου και Μοσχόπουλου συντάχθηκε τον Ιανουάριο του 1916 και απευθύνεται στον ηγούμενο και τους προϊσταμένους της μονής Αγίου Παύλου με σκοπό να μεσολαβήσουν, ώστε να πληρωθούν οι πρώτοι από την εταιρεία τους η οποία δημοσιεύτηκε στα Παλαιοχωρινά Νέα» (Παλαιοχωρίου Χαλκιδικής), φ. 20 (Ιανουάριος – Μάρτιος 2012 από τον κ. Κωνσταντίνο Χιούτη. https://www.palaiochori.gr/2018/05/1916.html?m=0

* ΣΤΑΣΙΝΑΚΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ Εισ: Θανάσης Αγάθος, “ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ ΖΟΡΜΠΑΣ ΜΙΑ ΑΛΗΘΙΝΗ ΦΙΛΙΑ”, ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ , 2017 https://www.amna.gr/mobile/article/155921/Ti-schesi-tou-N-Kazantzaki-me-ton-pragmatiko-Zormpa-apotuponei-to-biblio-Kazantzakis-Zormpas-mia-alithini-filia

✅ ανέκδοτη εργασία, προϊόν του ερεθίσματος που είχα με βάση το δημοσίευμα στην εφημερίδα ΕΘΝΟΣ (1997).

ένα αντιπροσωπευτικό μέρος της εκφωνήθηκε στην 1η εκδήλωση στις 24 Νοεμβρίου 2007 για να αναδειχθεί η παρουσία Ζορμπά στο Παλαιοχώρι. Μπορείτε να διαβάσετε την ομιλία αναρτημένη στο ηλεκτρονικό βιβλίο - blog Παλαιοχώρι Χαλκιδικής

link https://www.palaiochori.gr/2018/03/blog-post_52.html?m=1

🎯 Μετά από 30 και πλέον χρόνια επίπονης έρευνας τολμώ να παρουσιάσω το χρονολόγιο της ζωής του πραγματικού Ζορμπά. (Σε όλο αυτό το χρονικό διάστημα έχω προχωρήσει σε δημοσιεύσεις με σπαράγματα του πονήματος).

Του Ζορμπά που γνώρισε εν ζωή ο Καζαντζάκης.

ΥΓ τέτοια εποχή (Μεσοχείμωνο) με τσουχτερό κρύο ο Γέρο Καλκούνης ο πεθερός του Ζορμπά κάνει την διαδρομή Παλαιοχώρι - Λίσμπορο (Στρατονίκη) - Μάδεμ Λάκκος που σημάδεψε με τραγικό τρόπο την οικογένεια του. Δύσκολες συνθήκες με ακραίο κρύο και στην αφετηρία δηλαδή το Παλαιοχώρι αλλά και διερχόμενος την Πιάβιτσα!

Παλαιοχώρι Χαλκιδικής, ξημερώματα 18 Νοεμβρίου 2023

Ρίμπας Αθ. Αστέριος
Μέλος της ΔΕΦΝΚ
Κάτοικος Παλαιοχώρι Χαλκιδική

"Ο Αληθινός Ζορμπάς" του Γιάννη Αναπλιώτη.

👌 Ένα μεγάλο ευχαριστώ στην
κα Μαρία Αρβανιτάκη, Υπεύθυνη Βιβλιοθήκης Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης
η οποία εντόπισε στις 7 Νοεμβρίου 2022,
μετά από προεργασία που είχα πραγματοποιήσει (και αίτημα μου στις 26 Οκτωβρίου 2022 προς τη ΕΛΙΑ όπου διατηρείται το ιστορικό αρχείο του Δημοσιογραφικού Οργανισμού Λαμπράκη)
τα τεύχη:

📌 Ο Ταχυδρόμος εβδομαδιαίο, Φιλολογικό, Επιστημονικό, Εγκυκλοπαιδικό Υλικό
Έτος IA, αριθμός 54 στις 10 Απριλίου 1965 και αριθμός 575 στις 17 Απριλίου 1965
όπου φιλοξενείται σε δύο συνέχειες το άρθρο του Γ. Αναπλιώτη " Ο ΑΛΗΘΙΝΟΣ ΖΟΡΜΠΑΣ"

Άγιος Γεώργιος, Άγιος Δημήτριος Βενετίας ομοιότητες με ΑΡΧΏΝ Μιχαήλ

Σε αυτή την ανάρτηση στο fb όπου περιγράφονται οι απεικονίσεις του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Δημητρίου σε ανάγλυφες παραστάσεις της Βενετίας, κατά την άποψη μου, έχουμε την απάντηση για την πολεμική ένδυση του ΑΡΧΩΝ ΜΙΧΑΗΛ στο Παλεοχόρη του Παλεολώγου.

Είναι χαρακτηριστική πολεμική ενδυμασία της Βυζαντινής Εποχής κατά τον 13ο αιω.

Διαβάζω 👇

📌🔝Ο Άγιος Γεώργιος και ο Άγιος Δημήτριος με παραδοσιακό Βυζαντινό πολεμικό  εξοπλισμό.

Έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε σε Βυζαντινές  εικόνες και αγιογραφίες τους στρατιωτικούς αγίους με Βυζαντινό εξοπλισμό όμως εδώ έχουμε κάτι διαφορετικό.

Οι δύο στρατιωτικοί άγιοι που βλέπουμε βρίσκονται στην εκκλησία του Αγίου Μάρκου στην Βενετία και έχουν ταυτοποιηθεί ως Βενετική κατασκευή.

Και τα δύο γλυπτά είναι του 13ου μΧ αιώνα , δηλαδή μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Βενετούς και τους Φράγκους της τέταρτης σταυροφορίας. 

Το εντυπωσιακό είναι ότι οι Βενετοί κατασκεύασαν τα γλυπτά πάνω στα Βυζαντινά πρότυπα που ήταν οι εχθροί τους τότε και τους παρουσιάζουν με εκπληκτική λεπτομέρεια.

Τα κλιβανια είναι ελασματικοι θώρακες πλακιδίων . Και οι δύο άγιοι φέρουν τον Ηράκλειο κόμβο στο στήθος .Ο Άγιος Γεώργιος δείχνει να φέρει πτερύγια τόσο στους ώμους οδό και στους μηρούς που ανατρέπει την άποψη ότι τα πτερύγια είχαν εγκαταληφθεί. Μπορεί να μην τα φορούσαν για προστασία, αλλά τα φορούσαν σίγουρα για να δείξουν την ταυτότητα τους, δηλαδή την Ελληνορωμαϊκή αρχαία αυτοκρατορία.

Ευχαριστώ την κα Ναταλία Αγαπίου για το φωτογραφικό υλικό 

Κείμενο του Γεώργιου Ε. Γεωργά https://www.facebook.com/100063709384641/posts/825473422919630/

 

Προσέξτε:

τον Φολιδωτό Θώρακα (κλιβάνιο), 

το Χαρακτηριστικό Ξίφος με ομοιότητες στην χειρολαβή και στο τελείωμα του, 

το Χιτώνιο πάνω από τον Θώρακα, 

τα πτερύγια στους ώμους και στο ύψος του μηρού 

κλπ μικρές αλλά σημαντικές λεπτομέρειες. 

Τα Βαλκάνια στα 1355

Ο Γιοβάν Όλιβερ ο Έλληνας (Ιωάννης Λιβέρης, σερβικά : Јован Оливер Грчинић) (περ. 1310-1356)

Εκλογές Τοπικής Αυτοδιοίκησης 8 Οκτωβρίου 2023

 

Παλαιός χάρτης της Ελλάδας από τον Πτολεμαίο 1478

 

Πρώτος διαθέσιμος έντυπος χάρτης βασισμένος σε τραπεζοειδή πρωτότυπο χάρτη του Νικολάου Γερμανού. Χαραγμένο υπό την επίβλεψη του Conrad Sweynheim. Εκδόθηκε στη Ρώμη από τον Buckinck.

Χαλκογραφία, τυπωμένη από δύο πλάκες.

Μέγεθος (χωρίς τον τίτλο και το γράμμα στα περιθώρια): 36 x 44 cm (14 x 17 ίντσες)

Μέγεθος φύλλου: 41,5 x 57,5 cm (16,3 x 22,6 ίντσες)

Έκδοση: Κενό

Κατάσταση: Παλιό χρώμα, εξαιρετικό.

Αναφορές: Ζαχαράκης, 1802; Karrow, 32/11; Nordenskiöld, 197; Shirley (Brit.Lib.), T.Ptol.2a.

Από: Claudii Ptolemaei Alexandrini philosophi Geographiam Romae. Ρώμη, 1478.

«Οι νέες χάλκινες πλάκες που χαράχτηκαν στη Ρώμη για την έκδοση του 1478 της «Γεωγραφίας» του Πτολεμαίου είναι πολύ ανώτερες σε σαφήνεια και δεξιοτεχνία από αυτές της έκδοσης της Μπολόνια. Υπάρχουν ενδείξεις ότι η εργασία για την έκδοση της Ρώμης είχε ξεκινήσει το 1473 ή το 1474, και αρκετές από τις πλάκες μπορεί κάλλιστα να είχαν χαραχθεί πριν από αυτές που τυπώθηκαν στη Μπολόνια το 1477. Η εκτύπωση έγινε από δύο έμπειρους τυπογράφους γερμανικής καταγωγής: τον Conrad Sweynheym και τον διάδοχό του Arnold Buckinck· ο εκδότης ήταν ο Domitius Calderinus. Πολλοί θεωρούν ότι οι πλάκες της Ρώμης είναι οι ωραιότερες Πτολεμαϊκές πλάκες που παρήχθησαν έως ότου ο Gerard Mercator χάραξε τον κλασικό κόσμο του άτλαντα του 1578». (Shirley)

την οποία σχολίασε. Η εκτέλεση της έκδοσης δεν είναι γνωστή, αλλά θεωρείται σπάνια και επομένως είναι σπάνια και σημαντική. ...» (Nordenskiöld)

Αναφορές: Ζαχαράκης - 1802; Karrow - 32/11; Shirley (Brit.Lib.) - T.Ptol.2a

https://sanderusmaps.com/our-catalogue/antique-maps/europe/southeastern-europe/antique-map-of-greece-by-ptolemy-20919

.

Zorba the Balkanian: ο Άσωτος Πρωταγωνιστής που ενώνει τα Βαλκάνια ακόμη και μεταθάνατον

Ο παλιότερος και ο νεότερος τάφος του Γεώργιου Ζορμπά (Georgios Zorbas, 1865-1941), που βρίσκεται στο νεκροταφείο Μπούτελ των Σκοπίων, πρωτεύουσας της Βόρειας Μακεδονίας (Severna Makedonija 🇲🇰). 

Ο πρωταγωνιστής του, πιο πολυδιαβασμένου ίσως, βιβλίου του Νίκου Καζαντζάκη, φίλος και ήρωάς του μαζί, ο Γιώργος Ζορμπάς, γεννήθηκε στο χωριό Καταφύγιο Πιερών (υψόμετρο 1.450 μέτρα), περιοχή Βελβεντού, αν και κατάγεται από τον Κολινδρό και το Λιβάδι Πιερίας (ο πατέρας του, Φώτης, ένας ευκατάστατος Έλληνας τσέλιγκας που κυνηγήθηκε από τον Τούρκο μπέη των Παλιαμπέλων, κατέφυγε ψηλά στο Καταφύγιο Πιερίων, όπου και γεννήθηκε ο Γιώργος Ζορμπάς -το σπίτι του σώζεται κι αναστηλώθηκε ως μικρό μουσείο).

Αφού πέθανε η πρώτη του γυναίκα, από το Παλαιοχωρι Χαλκιδικής (κόρη του επιστάτη στα ορυχεία μαντεμιού, όπου δούλευε ο Ζορμπάς), και με την οποία απέκτησε επτά παιδιά, ο Ζορμπάς, έκανε διάφορες τυχοδιωκτικές δουλειές. Κάποια στιγμή πήγε και στο Άγιον Όρος και σκέφτηκε να γίνει μοναχός - το φαντάζεστε;! Εκεί γνώρισε και τον Νίκο Καζαντζάκη, συνεργάστηκε μαζί του σε ορυχείο στη Μάνη και έγιναν φίλοι. Ο Καζαντζάκης έλεγε πως είχε δύο παραδείγματα προς μίμηση, τον Βούδα και τον Ζορμπά -και οι δύο διεκδικούσαν την ψυχή του! Έγραψε και το αυτοβιογραφικό βιβλίο "Αλέξης Ζορμπάς" (Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά, ο αυθεντικός τίτλος του βιβλίου) για να περιγράψει αυτόν τον απίστευτο χαρακτήρα, που εκφράζει τη Διονυσιακή φύση των Ελλήνων και των Βαλκάνιων.

Εθνογραφικός χάρτης της Μακεδονίας, 1912

 

Εθνογραφικός χάρτης της Νότιας Μακεδονίας που απεικονίζει την εθνοτική κατανομή τις παραμονές των Βαλκανικών πολέμων από τον J. Ivanow, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Σόφιας

Πηγή: 

Γαλλικό Ινστιτούτο Βυζαντινών Σπουδών, Carte_R_V_118

https://bibliotheque-numerique.icp.fr/records/item/9622-carte-ethnographique-de-la-macedoine-du-sud-representant-la-repartition-ethnique-a-la-veille-de-la-guerre-des-balkans-par-j-ivanow-docent-a-l-universite-de-sofia?offset=

Αυγέα ή Αιγαία ... Χάρτες ως Augea

 

Map of Ancient Greece, Graecia Vetus (Macedonia, Thessaly, Epirus, Achaia, Peloponnesus)

* Graecia Vetus ex schoedis Sansonianis desumpta, in qua Macedonia, Thessalia, Epirus, Achaia et Peloponesus, in minores partes seu populos distinguuntur; nec non inter adjacentes insulas speciatim Creta delineatur Insula, Autore Robert de Vaugondy filio, Geographo Regis ordinario. Cum Privilegio. 1752. E. Haussard sculpcit.

Source: Robert de Vaugondy, Didier, 1723-1786; Robert de Vaugondy, Gilles, 1688-1766; Sanson, Nicolas, 1600-1667.

Author: Robert de Vaugondy.

Δημ. Κύρου, Ιστορικά Παλαιοχωρίου, Φως της Χαλκιδικής (1984)

 

Νότια Ευρώπη μετά το 1453 μ.Χ. - Chalkis, Bolina, Mt Athos

 

Chalkis & Bolina & Mt Athos

L'Empire Grec apres les conquetes de Bajaret, l'Italie a l'epoque du Grand Schisme d'occident 1300 a 1400. Dresses sous la direction de A. Houze. (In upper margin:) Atlas historique et geographique de la Grece et de l'Italie. Carte XIII. (Paris, Chez P. Dumenil, editeur, rue des Beaux-Arts, 10. 1844)
Πηγή: https://www.facebook.com/photo/?fbid=638215368364133&set=gm.6626258560726630&idorvanity=640476949304851