Ο Κοσμάς ο Αιτωλός στο Παλαιοχώρι

«Όλος ο ντουνιάς θα ταραχθεί, αλλά οι ποδιές του Χολομώντα δεν θα ταραχθούν». 

Σύμφωνα με τους βιογράφους του πατρο Κοσμά, προέτρεπε τους κατοίκους των χωριών, όπου κήρυττε, να υψώνουν σταυρούς στα τέσσερα σημεία του χωριού, ώστε αυτό να προστατεύεται από τη μια έως την άλλη άκρη. Πηγή : https://www.ekklisiaonline.gr/arxontariki/ti-symvolizan-i-stavri-pou-estine-o-patro-kosmas-ap-opou-pernouse/

Την εποχή του Κοσμά του Αιτωλού πέρα από την Οθωμανική Κυριαρχία υπάρχουν αρκετές αρρώστιες που μαστίζουν το Λεκανοπέδιο Παλαιοχωρίου.

Το πέρασμα από την περιοχή του Αγίου τεκμαίρεται γύρω στα 1760 μΧ. Τότε δίδαξε αλλά και βάπτισε δίνοντας το όνομα του σε κατοίκους της ευρύτερης περιοχής. 

Οι Σταυροί του Κοσμά του Αιτωλού τοποθετούνται με την ευλογία του με την λογική τέσσερα σημεία του ορίζοντα και αυτά είναι ακόμη ορατά στο Παλαιοχώρι παρά την πάροδο περίπου 264 χρόνων από την τοποθέτηση τους. 

Σήμερα θα μπορούσαν να αποτελέσουν Τοπόσημα υπέροχων περιπατητικών διαδρομών σε ένα περιβάλλον με μοναδικό φυσικό πλούτο και πολλά γραφικά πέτρινα παλιά παρεκκλήσια.

Α. ΔΥΤΙΚΟΣ

Στην περιοχή "ψίκιν" στην παλιά στράτα που ενώνει το Παλαιοχώρι με την τότε Λιαριγκόβα (Αρναία) ο μεταλλικός σταυρός είναι το αποτύπωμα της διδαχής του από το 1760! Μέχρι και την δεκαετία του 1960 υπήρχε και ο Ξύλινος Σταυρός !!!

Σε αυτό τον χώρο πρέπει να γίνει ανάδειξη και των μεσαιωνικών καμινιών Ασβεστόπετρας .

Και του θρύλου "ψίκιν" με τα πέτρινα σεντούκια

Β. ΑΝΑΤΟΛΙΚΑ τοποθεσία ΣΤΑΥΡΟΣ, Τοπόσημου στο δρόμο προς Τσιουτάνι. 

Υπάρχει φυσικά και μαρτυρία για Σταυρούς ξύλινους και μεταλλικούς στο κορμό Δέντρου στη τοποθεσία "Υψώματα" λίγο έξω από το Παλαιοχώρι μετά το εξωκλήσι του Αγίου Αθανασίου, εκεί που σήμερα είναι το παρεκκλήσι του Αγίου Γεωργίου. Στο εξωκλήσι του Αγίου Αθανασίου όπου υπήρχε και εκεί μεταλλικός Σταυρός! 

Γ. ΒΟΡΕΙΟΣ

σταυρός ξύλινος σε δέντρο στα ΒΟΡΕΙΑ της παλαιάς εκκλησίας του Αρχαγγέλου Μιχαήλ σε ένα παρεκκλήσι δίπλα από Καστελούδι Κρανιάς

Δ.  ΝΟΤΙΟΣ

ο μεταλλικός σταυρός στον αυχένα για Νέπωσι!

Άλλωστε από τον πατρο Κοσμά εμπνεύστηκε ο Ρήγας Φεραίος, όταν λίγα χρόνια αργότερα έγραφε

«Ελάτε μ’ ένα ζήλο σε τούτον τον καιρόν, να κάμνωμεν τον όρκον επάνω στον σταυρόν… Ψηλά στα μπαϊράκια, υψώστε το σταυρό… Στεριάς και του πελάγους να λάμψει ο σταυρός…».

Ευλογία μεγάλη για το Παλαιοχώρι των Παλαιολόγων.